محمدعلی رستمی - ستادیار پژوهش، بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران

ایجاد رواناب و از دست رفتن آب در سیستم های آبیاری بارانی یکی از مشکلات این سیستم ها می باشد. خاکورزی مخزنی راه حل مناسبی است کهبرای کنترل رواناب و ذخیره سطحی آب پیشنهاد شده است. در این تحقیق یک ماشین خاکورز مخزنی ساخته شد و ارزیابی گردید. عامل خاکورز اینماشین به شکل یک چرخ عنکبوتی است که با چرخش آن و برخورد تیغه ها به خاک چاله های کوچکی در فواصل معین در سطح زمین ایجاد می شود.برای ارزیابی عملکرد ماشین، اثر فاکتورهای سرعت پیشروی تراکتور در سه سطح (5، 7/5 و 10 کیلومتر در ساعت) و طول بازوی عامل خاک ورز ماشین در دو سطح ( 30 و 40 سانتیمتر) بر عمق، فاصله و حجم مخازن حفر شده توسط ماشین خاکورز مخزنی و میزان رواناب اندازهگیری و بررسی گردید.ارزیابی ماشین در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که اثر طول بازوی عامل خاک ورز وسرعت پیش روی ماشین خاک ورز مخزنی ساخته شده در این پژوهش بر تغییرات عمق و حجم مخازن ایجاد شده توسط تیغه های ماشین در سطح یکدرصد معنی دار بود، اما تغییرات فاصله بین مخازن تنها تحت تاثیر طول بازوی عامل خاک ورز در سطح یک درصد معنی دار شد. نتایج همچنین نشان دادکه با افزایش سرعت پیشروی از 5 به 10 کیلومتر و افزایش طول بازوی عامل خاک ورز از 30 به 40 سانتیمتر، عمق، عرض و حجم مخازن ایجاد شدهتوسط تیغه های ماشین در خاک، افزایش یافت. با اعمال خاک ورزی مخزنی توسط ماشین ساخته شده، در تیمارهای آزمایشی، رواناب در کلیه تیمارهاکنترل گردید.

آبیاری بارانی، خاک ورز مخزنی، رواناب