علی اکبر شمسی پور - استادیار اقلیم شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
فهیمه نجیب زاده - کارشناس ارشد اقلیم شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
زینب حسین پور - کارشناس ارشد اقلیم شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

جهت وزش بادها و شرایط تلاطمی و شارهای درون جو مجاور سطح زمین از مهم ترین عوامل جوی موثر در الگوی پراکنش و پخش انواع آلاینده های هوا پس از خروج از منابع انتشارات آن هاست. در این پژوهش با استفاده از شاخص ترمودینامیکی ترکیبی اولری لاگرانژی (EDMF) موجود در مدل میان مقیاس آلودگی هوا (TAPM)، الگوی پراکنش آلاینده ها در جو مجاور سطح زمین در شرایط هوای ناپایدار و وزش باد در شهر تهران مورد مطالعه قرار گرفت. برای انتخاب روزهای مورد بررسی از داده های سه ساعتی سه ایستگاه هواشناسی سطح شهر تهران استفاده شد. بنابراین دو روز دارای وزش باد قابل توجه در هر سه ایستگاه همدید مورد بررسی شامل یک روز از دوره گرم سال و یک روز از دوره سرد سال انتخاب شد و با تهیه نقشه های جوی سطحی و ترازهای بالا وضعیت عمومی هوای حاکم بر منطقه مورد بررسی قرار گرفت. داده های انتشارات از دو منبع نیروگاه و پالایشگاه نفت تهران واقع در جنوب شهر به مدل معرفی شد. اجرای مدل در ورودی هواشناسی با سه یاخته تودرتو با ابعاد افقی 4، 3/9 و 3 کیلومتر و ورودی آلودگی با ابعاد 1000، 975 و 750 متر تعریف شد. ورودی آلودگی بر مبنای مدل های اولرین و لاگرانژین تعریف و خروجی های آن ها برای درونی ترین شبکه محاسبه شد. نتایج حاصل از شبیه سازی حاکی از آن است که شرایط وزش باد، افزایش میزان انرژی جنبشی تلاطم ناشی از سرعت باد و شرایط ناپایدار جوی، با انتقال افقی آلاینده ها و ایجاد حرکات قایم فرازشی سبب تعدیل آلودگی می شود.

آلودگی هوا، تهران، شاخص های ترمودینامیکی، EDMF، TAPM