رضا صفایی راد - دانشجوی دکتری آب و هواشناسی دیرینه، دانشگاه تهران، تهران، ایران
قاسم عزیزی - دانشیار آب و هواشناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
حسین محمدی - استاد آب و هواشناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
حمید علیزاده لاهیجانی - دانشیار رسوب شناسی، پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، تهران، ایران

در این پژوهش به منظور بررسی تغییرات آب وهوایی پلییستوسن پسین و هولوسن منطقه زاگرس میانی یک مغزه رسوبی به طول 12 متر از رسوبات تالاب هشیلان واقع در شمال غربی کرمانشاه برداشته شد و بر روی 5 متر بالایی آن به روش موور و همکاران (1991) مطالعه گرده شناسی انجام گردید. براساس شواهد گرده شناسی تالاب هشیلان، پوشش گیاهی پلییستوسن پسین از نوع استپ خشک اسفناجیان و درمنه بوده است که نشان دهنده شرایط آب وهوایی سرد و خشک است. با شروع هولوسن گندمیان جایگزین اسفناجیان و درمنه شده اند و پوشش گیاهی از استپی به ساوان پسته- بلوط تغییر کرده است که نشان دهنده افزایش نسبی دما و بارش است. شواهدی همچون رویش درختان و درختچه های مقاوم به خشکی پسته کوهی و بادام، محدود شدن رشد درختان به کنار پهنه های آبی، خشک شدگی سطح تالاب و عدم گسترش جنگل های بلوط در هولوسن پیشین حاکی از وجود یک فصل گرم و خشک طولانی است که موازنه بارش- تبخیر در آن به شدت منفی بوده است. بر این اساس آب وهوای هولوسن پیشین با یک فصل سرد و مرطوب و یک فصل گرم و خشک طولانی مشخص می شود. به تدریج با محدود شدگی فصل خشک، دامنه بارش ها گسترش یافته و جنگل های بلوط در هولوسن میانی گسترش یافته و فراوانی آن ها تا عصر کنونی تقریبا ثابت مانده است. از این رو رژیم آب و هوای کنونی منطقه زاگرس از هولوسن میانی تثبیت شده است.

آب و هواشناسی دیرینه، پالینولوژی (گرده شناسی)، پلییوستوسن پسین، هولوسن، زاگرس میانی و تالاب هشیلان