احمد نظامی - استاددانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
فاضل فاضلی کاخکی - دانشجوی دکتری گروه زراعت و اصلاح نباتات، ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
هادی زرقانی - دانشجوی دکتری گروه زراعت و اصلاح نباتات، ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
جواد شباهنگ - دانشجوی دکتری گروه زراعت و اصلاح نباتات، ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

در اغلب مناطق خراسان از اکوتیپ های کنجد برای کاشت استفاده می شود ولی در خصوص عملکرد و اجزاء آنها اطلاعات اندکی در دسترس می باشد. لذا به منظور ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد 14 اکوتیپ کنجد به نام های 1MSC، 2MSC، 3MSC، 4MSC، 5MSC، 6MSC، 7MSC، 8MSC، 9MSC، 10MSC، 11MSC، 12MSC، 13MSC، 14MSC آزمایشی در بهار سال 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که تفاوت اکوتیپ ها از نظر عملکرد و اجزای عملکرد (تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول و وزن هزار دانه) معنی دار (05/0≥p) بود. بیشترین عملکرد را اکوتیپ های 9 MSC و 10MSC (به ترتیب به میزان 1520 و 1450 کیلوگرم در هکتار) داشتند و کمترین آن مربوط به اکوتیپ های 6MSC و 8MSC (به میزان 490 و 420 کیلوگرم در هکتار) بود. بیشترین تعداد کپسول در بوته و دانه در کپسول نیز به ترتیب در اکوتیپ 2MSC و 9MSC مشاهده شد. عملکرد دانه بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار را با عملکرد بیولوژیک (**75/0 = r) داشت و پس از آن شاخص برداشت (**41/0 = r) و تعداد کپسول در بوته (*28/0 = r) با عملکرد دانه همبستگی بالایی داشتند. نتایج نشان داد که عملکرد دانه در 50 درصد اکوتیپ های مورد مطالعه پیش از یک تن در هکتار است و لذا انجام مطالعات تکمیلی در خصوص انتخاب ارقام پر محصول از بین آنها مفید خواهد بود.

دانه در کپسول، شاخص برداشت، کپسول در بوته، هزار دانه