رضا ملکی نژاد - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی اصفهان
محمد مهدی مجیدی - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان

این پژوهش با هدف مطالعه روابط بین صفات عملکرد، اجزاء عملکرد دانه، روغن و صفات مورفولوژیک و بررسی آثار مستقیم و غیرمستقیم آن ها بر عملکرد دانه 100 ژنوتیپ گلرنگ بهاره داخلی و خارجی در دو محیط رطوبتی (عدم تنش و تنش خشکی) در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 1391 انجام شد. ضرایب همبستگی نشان داد در هر دو محیط رطوبتی عملکرد دانه با تعداد شاخه در بوته، تعداد قوزه در بوته، تعداد دانه در قوزه، وزن هزار دانه درصد روغن، شاخص برداشت و عملکرد بیولوژیک همبستگی مثبت و معنی داری داشت ولی با صفت ارتفاع شاخه دهی همبستگی منفی و معنی داری نشان داد. تجزیه رگرسیون مرحله ای مهمترین صفات جهت بهبود عملکرد دانه را تعیین و نشان داد که برای افزایش عملکرد دانه در شرایط عدم تنش گزینش غیر مستقیم بایستی ابتدا روی تعداد قوزه در بوته و سپس تعداد دانه در قوزه صورت پذیرد لیکن در شرایط تنش خشکی بایستی ابتدا تعداد دانه در قوزه اصلاح گردد. نتایج حاصل از تجزیه ضرایب مسیر نشان داد که در هر دو شرایط رطوبتی تعداد دانه در قوزه بیشترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه داشت. تجزیه به عامل ها در شرایط عدم تنش نشان داد 5 عامل، فنولوژیک، مخزن، بیوماس، بیولوژیک و عامل اقتصادی 74 درصد و در شرایط تنش خشکی 3 عامل فنولوژیک، عملکرد و عامل اقتصادی 63 درصد تنوع صفات مورد مطالعه را توجیه کردند. نتایج مطالعه روابط صفات می تواند در انتخاب غیر مستقیم عملکرد دانه گلرنگ در شرایط رطوبتی متفاوت بکار گرفته شود.

تجزیه عامل ها، تجزیه علیت، رگرسیون، گلرنگ