علیرضا کوچکی - استاد گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
مهدی نصیری محلاتی - استاد گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
لیلا جعفری - مربی گروه باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه هرمزگان

گرمایش جهانی و پی آمدهای ناشی از آن بسیاری از متغیرهای اقلیمی موثر در رشد و نمو گیاهان زراعی را تحت تاثیر قرار می دهد و پاسخ گیاهان به این امر تابع شدت و الگوی تغییرات می باشد. در این مطالعه تاثیر تغییر جهانی اقلیم بر شاخص های اقلیمی کشاورزی ایران برای سال 2050 میلادی (1430 شمسی) براساس سناریوی استاندارد IPCC توسط دو مدل گردش عمومی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که میانگین دمای سالانه مناطق مختلف کشور تا سال هدف بین 5/3 تا 5/4 درجه سانتی گراد افزایش می یابد در حالی که میانگین بارش سالانه بین 7 تا 14 درصد کاهش خواهد یافت. به علاوه این تغییرات از غرب به شرق و از شمال به جنوب کشور شدیدتر خواهد بود. افزایش دما باعث طولانی تر شدن فصل رشد به دلیل افزایش تعداد روزهای بدون یخبندان می شود. البته کاهش بارش طول فصل خشک را از حدود 20 روز در مناطق غربی تا بیش از 30 روز در جنوب کشور افزایش خواهد داد که این امر به ویژه در مناطق کشت دیم از اهمیت بیشتری برخوردار است. افزایش دما همچنین میزان تبخیر و تعرق بالقوه سالانه را در سال هدف بین 18 تا 30 درصد افزایش می دهد و در نتیجه تفاوت بین میزان بارش و تبخیر و تعرق بالقوه یا شاخص کمبود بارش به طور قابل توجهی افزایش می یابد که عمدتا به دلیل افزایش میزان تبخیر و تعرق خواهد بود. با وجودی که پی آمدهای تغییر اقلیم بر شاخص های اگروکلیماتیک تمامی مناطق کشور موثر می باشد، ولی نتایج این تحقیق نشان داد که بیشترین اثرات منفی به ترتیب در جنوب، شرق و مرکز کشور بروز کرده و کمترین اثرات در شمال و شرق کشور ظاهر خواهد شد.

تبخیر و تعرق، شاخص کمبود بارش، طول دوره خشکی، طول فصل رشد، گرمایش جهانی