حمید رفیعی کرکوندی - دانشجوی کارشناسی ارشد فراوری مواد معدنی، دانشکده مهندسی معدن و متالورژی ، دانشگاه یزد
رضا دهقان - استادیار فرآوری مواد معدنی، دانشکده مهندسی معدن و متالورژی، دانشگاه یزد
حجت نادری - استادیار فرآوری مواد معدنی، دانشکده مهندسی معدن و متالورژی، دانشگاه یزد
لونا ابراهیمی - کارشناس ارشد واحد تحقیق و توسعه، شرکت ملی مس ایران حوزه شهر بابک

بیوهیدرومتالورژی یک فناوری نوین و تلفیقی از بیوتکنولوژی و هیدرومتالورژی است. این فناوری دانش آمیخته از ژیومیکروبیولوژی، اکولوژی میکروبی، بیوژیوشیمی و هیدرومتالورژی است. کاربرد اصلی این دانش در استحصال، استخراج و بازیافت انواع فلزات از مواد معدنی و پسماند های صنعتی است که به عنوان بیولیچینگ (فروشویی میکروبی) از آن نام می برند. در معدن مس میدوک واقع در شهرستان شهربابک استان کرمان سالانه حدود 5000 تن مس کاتد به روش لیچینگ توده ای و حدود 120000 تن کنسانتره مس به روش فلوتاسیون تولید می شود. مس موجود در کانه کم عیار اکسیدی- سولفیدی این معدن با هیچ یک از دو روش مذکور قابل استحصال نیست و استفاده از فناوری های جدید نظیر بیولیچینگ اجتناب ناپذیر است. با هدف امکان سنجی استفاده از فرآیند بیولیچینگ در مقیاس صنعتی برای استحصال مس، در این تحقیق رفتار چهار نوع ماده معدنی با ترکیب کانی شناسی متفاوت در بیولیچینگ با سه گونه باکتری های مزوفیل و ترکیب آن ها بررسی شد. نمونه های مورد بررسی شامل نمونه سولفوره انباره ای در حال استخراج از پیت و نمونه های دامپ 6، دامپ 8، دامپ 11(کم عیار جدید) بودند که از انبار ها برداشت شدند. پس از شناسایی نمونه ها آزمایش های بیولیچینگ در فلاسک لرزان انجام شد. آزمایش های بیولیچینگ با استفاده از باکتری مزوفیل شامل گونه های اسیدی تیوباسیلیوس فرواکسیدانس، اسیدی تیوباسیلیوس تیواکسیدانس و لپتوسپیریلیوم فرواکسیدانس و همچنین مخلوط گونه های مزوفیل بر روی چهار نوع نمونه انجام شد. هر چهار نوع ماده معدنی مورد مطالعه حاوی حدود 9 تا 10 درصد کانی پیریت بودند که منبع تغذیه مناسبی برای باکتری ها بود اما تفاوت سهم سایر کانی ها در این مواد، موجب رفتار متفاوت باکتری ها در فرآیند و در نتیجه راندمان متفاوت فرآیند شد. بر اساس نتایج، تمامی گونه ها قابلیت انحلال مس از مواد معدنی کم عیار را دارا بودند. در حالت استفاده از گونه مخلوط باکتری های مزوفیل، بازیابی بالاتر مس در مقایسه با هر یک از این گونه ها به دست آمد. همچنین بیشترین بازیابی مس تحت شرایط مورد مطالعه مربوط به نمونه سولفوره انباری و برابر 95 درصد بود.

بیوهیدرومتالورژی، فروشویی میکروبی، کانه کم عیار، مزوفیل، معدن مس میدوک