مهدی موسوی - دانشگاه تهران، دانشکده معدن، تهران
علیرضا طالبی نژاد - دانشگاه تهران، دانشکده معدن، تهران
حمید چاکری - دانشگاه صنعتی سهند تبریز، دانشکده معدن، تبریز

امروزه سازه‌های زیرزمینی نقش مهمی در توسعه حمل و نقل شهری ایفا می‌کنند. مسیر تونل و ایستگاه های پذیرش مسافر از مهم ترین اجزاء در پروژه های مترو می باشد که می بایست مورد طراحی قرار گیرد. امروزه به منظور طراحی بهینه سیستم نگهداری و کاهش هزینه ها در فضاهای زیرزمینی سعی می گردد با بهره گیری از روش های مختلف عددی و تحلیلی بهینه ترین حالت طراحی سیستم نگهداری انجام گیرد. در این مقاله به بررسی سه‌بعدی و طراحی تونل و ایستگاه خط 4 متروی تهران در محدوده تقاطع بزرگراه نواب و آزادی با استفاده از نرم‌افزار FLAC3D پرداخته شده است. لازم به ذکر است که تونل خط 4 متروی تهران با روش حفاری NATM و ایستگاه مربروطه با سیستم پیش‌نگهدارنده طاق بتنی (CAPS) اجرا می‌گردد. نتایج نشان می‌دهد گام پیشروی 1 متر با سیستم نگهداری شاتکریت با ضخامت 25 سانتی‌متر و جاگذاری قاب مشبک با فاصله‌گذاری 5/0 متر برای تونل و فاصله‌داری 2 متر در طاق‌های بتنی برای سیستم پیش‌نگهدارنده طاق بتنی، سیستمی پایدار با مدنظر قرار دادن فاکتورهای ایمنی ایجاد می‌نماید. نتایج حاصل از بررسی‌ها نشان داد که عملیات تزریق تاثیر قابل توجهی از لحاظ کنترل نشست سطحی ایفا می‌نماید.

سیستم پیش‌نگهدارنده طاق بتنی، NATM، سکو زیرزمینی، FLAC3D