رحیم سرور - استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
محمد امین جرفی - دانشجوی دکترا جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران و عضو باشگاه پژوهشگران جوان

الگوی توسعه شتابان شهرنشینی در ایران با آسیب های اجتماعی زیادی همراه شده است. هم اکنون شهرها به ویژه کلان شهرها به مهم ترین کانون های ناهنجاری تبدیل شده اند. آسیب شناسی اجتماعی مفهوم جدیدی است که در قرن نوزده از علوم زیستی اخذ شده و به معنی علمی است که برای مطالعه و ریشه یابی و بی نظمی های اجتماعی به کار می رود. تحقیق حاضر این آسیب را در بعد اجتماعی و سرمایه اجتماعی در کلانشهر اهواز مورد بررسی قرار داده است. پژوهش حاضر از دیدگاه جغرافیای اجتماعی شهرها، بر شناخت مولفه های جغرافیایی شهر در آسیب شناسی اجتماعی و سرمایه اجتماعی آنها تاکید می کند؛ یعنی آسیب شناسی اجتماعی شهرها را از منظر آسیب شناسی سازمان یابی فضای شهری مورد توجه قرار می دهد. پژوهش حاضر دارای رویکرد توصیفی/تحلیل و روش توسعه ای و کاربردی می باشد. جهت کسب اطلاعات لازم و جمع آوری داده های مورد نیاز با مطالعه کتابخانه ای و مراجعه به سازمان های مسیول اطلاعات لازمه کسب و وضعیت آسیب در کلانشهر اهواز ارزیابی گردید است. همچنین با استفاده از 12 متغیر از شاخص توسعه انسانی به عبارتی مدل HDI وضعیت و رتبه مناطق هشتگانه سنجیده شده است. که جهت تکمیل تحقیق از نرم افزاهای GIS و SPSS نیز استفاده گردیده است. با این حال نتایج پژوهش نشان داده است: در کلانشهر اهواز بیشترین آسیب اجتماعی در منطقه شش شهری با میزان 0.83HDI درصد قرار دارد و در مقابل کمترین آسیب اجتماعی با میزان 0.09 درصد منطقه هشت شهری قرار دارد. به مراتب بیشترین و کمترین سرمایه، پایداری اجتماعی و توسعه اجتماعی در منقطه شش و هشت قرار دارد.

آسیب شناسی، سرمایه اجتماعی، مدل HDI، کلانشهر اهواز