کامران رضائی زاده مهابادی - مدرس دانشگاه ایوانکی
علیرضا خضری جله کران - دانشجوی معماری مقطع کارشناسی دانشگاه ایوانکی

علی رغم رشد سریع شهرگرایی در ایران طی دهه های گذشته، کشور ما هنور جامعه ای شهری-روستایی شناخته می شود و بسیاری از شهرهای کوچک کشور علی رغم تغییرات ظاهری، از جهت امکانات و ویژگی های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به روستا شبیه تر می باشند. روستاها سکونتگاه هایی پویا در ابعاد اجتماعی- اقتصادی و کالبدی فضایی هستند که نگرش ها، علایق و پاسخگویی به نیازها یا رویارویی با عوامل محدود کننده در آنها در ساخت کالبد و شکل دادن به فضا مشاهده می شود. این امر مستلزم تغییرات دایمی اما آرام در کالبد روستا است. با توجه به عوامل موثر در شکل گیری و فرایند زندگی روستایی، این دگرگونی ها می تواند رمز توسعه آن ها برای آینده باشد. معماری روستایی ایران به لحاظ ماهیت کارکردی و پاسخگویی به نیازهای انسانی، فعالیت های مردمی، عناصر تولیدی و محیط زیست، مجموعه ای همگن از ارتباطات و کارکردها بوده و با توجه به اینکه تعداد افرادی که طالب دیدار از مناطق روستایی و آشنایی با نحوه زندگی روستایی هستند، در دهه ی اخیر رو به افزایش است؛ این امر نه تنها سبب رونق گردشگری روستایی در قالب اوقات فراغت و تفریحی _ ورزشی بوده، بلکه می تواند موجب رشد اقتصادی و تنوع فعالیت ها از یک سو و ایجاد اشتغال و درآمد زایی برای ساکنان روستایی با جذب مازاد نیروی انسانی از سوی دیگر گردد و بدین ترتیب یکی از فرصت های همه جانبه روستایی محسوب می شود. روستای سنگان نیز از این قاعده مستثنی نیست و کلیت آن متشکل از مجموعه اجزایی است که با رابط های منطقی بین مجموعه فعالیت ها، رفتارها و کالبد روستا به گونه ای انسجام یافته ادراک می شوند. کالبد سنگان طی فرایندی ارگانیک براساس تعامل بین عوامل طبیعی و انسانی شکل گرفته و تکامل یافته است. بافت و مسکن روستای سنگان متاثر از این فرایند و توسط معماران بومی شکل گرفته است. سنگان از توابع بخش کن در حاشیه تهران است که با توجه به موقعیت آن در کنار پایتخت و دخالت هایی که طی سال های اخیر در معماری و بافت آن انجام شده، به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری در نزدیکی کلان شهر تهران شناخته شده است.

سنگان، بافت، مسکن، معماری، توسعه کالبدی، گردشگری