علی وجدانی نوذر - کارشناسی ارشد مدیریت در سوانح طبیعی از دانشگاه تهران و مدرس دانشگاه جا

کشور ایران به دلیل قرار گرفتن بر روی کمربند بزرگ لرزه خیز رشته کوه آلپ - هیمالیا یکی از لرزه خیز ترین کشورهای جهان محسوب می شود. در کل زمین لرزه های ایران ناشی از فشارهای صفحه عربستان (از جنوب غرب)، زیر راندگی پوسته اقیانوسی عمان (از جنوب ) و ۶ درجه در مقیاس ریشتر در ایران / فشار پوسته دریای خزر (از شمال) است. در یکصد سال اخیر بیش از ۳۰ زمین لرزه با بزرگی بیش از ۵ رخ داده که بیش از ۹۰ % این زلزله ها ناشی از حرکات تکتونیکی زمین بوده و گسلها را می توان عامل اساسی آنها دانست، بعضی از این زلزله ها خسارات جانی و مالی زیادی را به منطقه وارد ساخته است. به عبارتی سکونتگاه های شهری و روستایی ایران با آسیب پذیری بالا و استقرار در بستر پر خطر همواره در معرض سوانح بزرگ نظیر زلزله های نیرومند و ویرانگر بوده و هر از گاهی، ویرانیهای غیر قابل تصور و کشته و مجروح شدن عده زیادی از ساکنین را به دنبال داشته است. آن چه در این میان حایز اهمیت است، توجه به مجموعه اقدامات انجام شده در راستای برگرداندن جامعه زلزله زده به شرایط عادی است که ساخت واحدهای مسکونی آسیب دیده یکی از این اقدامات می باشد، در این مقاله ضمن اشاره به بافت و معماری شهر بم و نوع ساخت مسکن در قبل از زمین لرزه پنجم دی ماه سال ۱۳۸۲ ه .ش به بررسی مدیریت ساخت مسکن در طی بازسازی این شهر پرداخته و نحوه ساخت واحدهای مسکونی آسیب دیده را مورد ارزیابی قرار می دهیم و به نتایج و درسهایی که در این زمینه به دست می آید، تحت عنوان معیارهای موفقیت در ساخت مساکن آسیب دیده از زلزله اشاره می گردد.

زمین لرزه، بازسازی، خانه سازی، ساخت مسکن، شهر بم