ملیحه امینی - استادیار گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه جیرفت

انفجارجمعیتی در اغلب نقاط جهان و به خصوص درقاره آسیا نگرانی هایی را در باب استفاده پایدار از منابعآب شیرین پدید آورده است. ایران که جزو کشورهای در حال توسعه در خاور میانه می باشد در بخش کشاورزی بالاتریندرصد مصرف آب را با حدود 80 % در بین کلیه مصارف آب شیرین به خود اختصاص داده است. از این رو محدودیت منابعآب، توزیع نامتوازن آب در سطح کشور، آلودگی آب های سطحی و زیرسطحی، افزایش جمعیت، تغییرات اقلیمی ورسیدن کشور به مرحله تنش آبی سبب گردیده که سیاستگذاران و مدیران بخش آب به دنبال استفاده از کلیه منابعمتعارف و نامتعارف (منابع آب با کیفیت پایین) برای دستیابی به توسعه پایدار باشند. یکی از منابع آبی با کیفیت پایینفاضلاب های شهری و صنعتی هستند که استفاده مجدد از آن ها در بخش کشاورزی نیاز به مدیریت های خاص در بعدزمان و مکان دارد. استفاده از فاضلاب برای آبیاری موجب تبدیل فاضلاب به منبعی می گردد که هم نیاز مصرف کنندهرا تامین می کند و هم برای محیط زیست مناسب خواهد بود. استفاده مجدد از پساب در کشاورزی به چند دلیل صورتمی گیرد: کمبود منابع آب برای کشاورز و تشدید آن در اثر رشد جمعیت که به افزایش نیاز های آب شیرین منجر شدهاست. بالا بودن هزینه مصرف کود های شیمیایی، شناسایی ارزش مواد مغذی موجود در فاضلاب و تاثیر آن در افزایشمیزان تولید محصولات . بالا بودن هزینه های تصفیه پیشرفته فاضلاب ها برای رسانیدن آب ها به حد استاندارد برایتخلیه به آب های پذیرنده. جلوگیری از آلودگی آب های سطحی رودخانه ها و خاک در اثر تخلیه مستقیم فاضلاب تصفیهنشده. کنترل بیابان زایی، حفاظت از خاک و بهبود کیفیت آن از طریق رشد گیاهان و جلوگیری از فرسایش خاک. بهبودوضیعت شهرها، گسترش فضای سبز و مناظر زیبا همچنین گیاهان زراعی هنگامی که با فاضلاب آبیاری می شوند عملکردبیشتری حاصل کرده و نیاز کمتری به کود های شیمیایی دارند که در نتیجه آن مقداری از هزینه های تولید کاسته میشود. البته این واقعیت را نیز نباید از نظر دور داشت که استفاده از پساب جهت آبیاری میتواند به عنوان بر هم زنندهتعادل اکوسیستم نیز عمل کند. مصرف پساب های صنعتی بدلیل وجود عناصر سمی در غلظت زیاد بر جمعیت و فعالیتمیکروب های خاک اثر منفی دارد که متعادل سازی بسیاری از آن ها حداقل در کوتاه مدت امکان پذیر نخواهد بود. شورشدن خاک ها، تخریب ساختمان خاک، مسمومیت گیاهان و کاهش عملکرد آن ها، آلودگی منابع آب های سطحی و زیرسطحی و شیوع بیماری ها نمونه های بارزی از این اثرات می باشد.

آبیاری، پساب بازیافتی، تولیدات گیاهی