مسروره مختاری - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه محقق اردبیلی
رامین محرمی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه محقق اردبیلی
وحیده فاطمی زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد، زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه محقق اردبیلی

در آثار نظم و نثر فارسی گاهی به نکات و موضوعات فلسفی، کلامی، عرفانی برخوردمی کنیم. موضوع علم کلام هم در برخی از آثار ادبی بازتاب گسترده ای داشته است.حافظ و مولوی از بزرگترین شاعران عرفانی با مذهب کلامی اشعری هستند. مولویفقط در قالب لفظ وکلمه موضوعات کلامی را در اشعار خود آورده است اما برداشت ومنظور عرفانی دارد. در ظاهر، کلام را نشان میدهد، اما مفهوم اصلی آن عرفانی است.حافظ نیز مفاهیم را به زبان کلامی به نظم درآوردهاست. علم کلام و قرآن شناسی و...در زمان حافظ رواج داشته است بنابراین یکی از دلایل تمایل کلامی اشعری او همینبوده است. در این تحقیق به بحث و بررسی یکی از موضوعات کلامی (رویت) در اشعارحافظ و مولوی و همچنین بررسی وجوه اشتراک این دو شاعر اشعری مذهب پرداختهشده است. حاصل پژوهش نشان میدهد که درباره حافظ تا کنون به طور قطع و یقینچه از نظر مشرب و چه از نظر مذهب چیزی اثبات نشده است. به اعتقاد حافظ پاک دلانمخلص می توانند به دیدار حق نایل شوند، در عین حال وی دیدار خدا با چشم سر راقبول ندارد. مولوی فقط در قالب لفظ و کلمه موضوعات کلامی را در اشعار خود آوردهاست، اما برداشت و منظور عرفانی دارد.

حافظ، رویت، کلام، مولوی، عرفان