محمدرضا حاجی آقابابایی - استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی

یکی از موضوعات مهمی که در مطالعات اندیشهی عرفانی دارای اهمیت فراوانی است،بررسی دیدگاه ها و رفتارهای سیاسی عارفان است. سلطان العلما بهاءالدین بلخی پدر مولاناجلال الدین بلخی یکی از معدود صوفیانی است که به گزارش احوال خویش پرداخته استو کتابی به نام معارف از وی بر جای مانده است و همچنین به واسطه ی عظمت فرزندبزرگوارش، مریدان طریقت مولویه در شرح زندگانی وی به بیان کرامات پرداخته اند و درخصوص رفتار سیاسی وی حکایت های اغراق آمیزی بیان نموده اند. در این پژوهش بابهرهگیری از منابع گوناگون سعی شده است تا حد ممکن، دیدگاه ها و کنش سیاسیبهاءولد بررسی شود. اگر از پارهای اغراق های مریدان صرف نظر کنیم، بهاءولد در حوزه یعمل سیاسی همچون صوفیان راستین از عرصه ی سیاست دوری گزیده است و در پیکسب منافع دنیوی نبوده است و اگر فرصتی مهیا بوده است به نصیحت قدرتمندانپرداخته و ایشان را به مدارا با خلق خدا دعوت نموده است. بر اساس آنچه از نوشته هایبهاءولد به دست می آید، وی انسانی است که پیوسته مستغرق در اندیشه های عرفانی استو به هیچ روی در پی کسب مقامات دنیوی نبوده است و اگر گاهی نفس خود را متمایلبه دنیا می دیده است، بر خود نهیب میزده است و نفس را از پرداختن به امور دنیوی برحذر می داشته است.

تحلیل متن، عرفان، سیاست، بهاءولد