آنیتا رفیعی نیشابوری - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری اسلامی دانشگاه بین المللی امام رضا (ع)
آرش نعیمی - کارشناسی مهندسی معماری
مهدی حمزه نژاد - استادیار دانشکده معماری دانشگاه علم و صنعت ایران

درشهرهای امروز وبه خصوص کلان شهرها موضوع هویت و دگرگونی آن به یکی از مهمترین مباحث درمیان مسیولین و طراحان شهری مبدل شده است. در این بین، مشهد به عنوان دومین کلانشهر مذهبی جهان، نقشی هویت ساز و تاثیرگذار درمیان شهرهای ایران اسلامی به عهده دارد. در دهه های اخیر، میزان ساخت و سازهای شهری به خصوص در قسمت مرکزی شهر، به طورچشمگیری افزایش یافته است. و این روند به همراه خود تحولات هویتی را نیز دربرداشته است. در این میان میدان شهدا به عنوان مرکز شهر ،یکی از میادین پر تردد و نقطه تلاقی سه شریان مهم ارتباطی شهر مشهد،خیابان امام خمینی ره به خیابان آیت الله عبادی ،خیابان توحید به شیرازی و خیابان شهید هاشمی نژاد به دانشگاه می باشد که از اصلی ترین کانون های تاثیرگذاربر هویت بافت مرکزی شهر به حساب می آید. این مقاله با روش تحقیق استدلالی تحلیلی در ترکیب با مصداق پزوهی و تاریخ پژوهی به پرسش های زیر پاسخ می گوید:میدان شهدای مشهد تا چه اندازه نمادی از اسلام و فرهنگ و تمدن ساکنان شهر مشهد می باشد چگونه می توان به وسیله نمادها در یک میدان هویت ایرانی-اسلامی را ارتقاء داد نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد در این میدان الگوهای معماری مدرن قابل مشاهده است.دگرگون سازی کالبدی میدان شهدا با الگوی کاملا مدرن و بی توجهی به پیشینه تاریخی، فرهنگ و تمدن ساکنان شهر، موقعیت قرارگیری میدان درارتباط با حرم مطهر رضوی و بافت مذهبی ،صدمه ای جدی بر هویت میدان وارد کرده است. دوگانگی فاحش الگوی کالبدی بافت قدیم و جدید،نشان از بی توجهی به زمینه گرایی محیطی و هویت ایرانی-اسلامی دارد. در نهایت راهکار های عملی هویت بخشی بهاین میدان بیان شده است.

هویت ،هویت ایرانی-اسلامی،میدان ،نماد، میدان شهدا مشهد