عبدالکریم فانی حق - کارشناس ارشد گروه مدیریت منابع آب
بهیه جعفری بی بالان - کارشناس ارشد گروه مدیریت و برنامه ریزی منابع آب
میرجمال الدین ابوترابی - کارشناس پژوهشی گروه مدیریت منابع آب

تجارت مجازی آب از مفاهیم نسبتاً نوینی است که در مجامع بین‌المللی آبی از جمله شورای جهانی آب مطرح شده است. شاید بطور ناخود‌آگاه ،تعداد زیادی از کشورهای کم‌آب از طریق واردات غذایی به حل تنشها و مسایل آبی خود نایل شده‌اند واین از طریق نقشی است که واردات آب مجازی ایفا می‌نماید. برای تولید محصولات کشاورزی، دامی و صنعتی در کشور، بخصوص کشاورزی با توجه به نیاز بالای این بخش به آب، احتیاج مبرمی به منابع آب جدید می‌باشد. لذا تجارت آب مجازی یکی از مسایل مهمی است که لازم است در کشورما به آن توجه و عمل نمود. در این تحقیق میزان آب مجازی 7 محصول کشاورزی مهم و راهبردی کشور یعنی؛ برنج، جو، دانه‌های روغنی، پسته، عدس، نخود و ذرت در سال 82-1381 برای تمامی استان های کشور محاسبه شده‌است. با توجه به نتایج بدست آمده، در بین هفت محصول کشاورزی مورد بررسی، پسته با بییشترین مقدار آب مجازی 5/36 متر مکعب آب برای تولید یک کیلوگرم محصول و عدس، نخود و دانه‌های روغنی به ترتیب با آب مجازی 6/10 ، 4/10 و 7/8 متر مکعب در رتبه‌های بعدی قرار دارند. با توجه به شرایط اقلیمی کشور باید تلاش شود در مدیریت بهینه منابع و مصارف آب تولیدات داخلی با آب مجازی پایین و محصولات وارداتی با آب مجازی بالامورد توجه قرارگیرد. همچنین می‌توان محصولات دارای نیاز آبی کمتر ( آب مجازی کمتر) یک استان را به استان دیگری که همان محصول را با آب بیشتری تولید می‌کنند، ارسال نمود. این امر کمک فراوانی به مصرف بهینه منابع آبی در کشور می‌نماید. در نهایت باید به دو نوع انتقال آب مجازی ( برون‌مرزی و درون‌مرزی ) برای محصولات خاص وراهبردی در راستای اجرایی شدن این اهداف توجه فراوانی نمود.

آب مجازی، تجارت، نیاز آبی کشاورزی، محصولات راهبردی