سهراب مروتی - دانشیاردانشگاه ایلام
قدرت ذوالفقاری فر - دانشجوی دکتری دانشگاه ایلام

طنز، ترنم زیبای هنر در فرآیند تعالی بخشی فرهنگ یک جامعه است. واکاوی مولفه های مرتبط با آن، از وظایف سترگ پژوهشگران متعهد و دلسوز اجتماع است، زیرا استفاده از این هنر کم نظیر، موجب می شود که فهم موضوع در ذهن مخاطب عمیق تر جای گیرد و از طرفی نابسامانی های جامعه را با زبانی گزنده و تلخ بیان می کند و با ایجاد بیم و ترس، خطاکاران را به خطای خود متوجه ساخته و معایب و نواقصی را که در حیات اجتماعی پدید آمده است، برطرف می سازد. این پژوهش در پی آن است که با بهره گیری از روش اسنادی و کتابخانه ای چگونگی تحقق این موضوع را از لابلای سخنان گهربار معصومان(ع)، به منصه ظهور رساند. برای دست یابی به این هدف، نخست مفهوم واژه طنز را مورد بررسی قرار داده، سپس با نگرشی تاریخی کاربردهای آن را در کلام ایمه هدی(ع) در قالب چهار جلوه طنز آمیز شامل: طنز از طریق تهکم، تمثیل، تشبیه به حیوانات و کنایه تعریضیه تبیین می نماید. در پایان نتیجه می گیرد که هدف نهایی طنز های موجود در احادیث، اصلاح فرد و جامعه و عبرت گرفتن آن ها از مضمونی است که طنز از آن نشات گرفته است.

طنز، جلوههای طنزآفرینی، تهکم، تمثیل، مفاهیم متناقضنما