سید مهدی نریمانی - دانش اموخته دکتری دانشگاه فردوسی مشهد
محمدتقی فخلعی - استاد دانشگاه فردوسی مشهد

یکی از مباحث مهم دانش اصول فقه، بررسی حکم تجری از لحاظ حکم عقل است و اصولیان در اینکه تجرى حرام است یا نه اختلاف کرده اند. تجرى در اصطلاح عبارت است از مخالفت عملى با حکم الزامى مولا اعم از واجب یا حرام به اعتقاد انجام دهنده؛ درحالى که پندار وى برخلاف واقع بوده و در حقیقت مخالفتى صورت نگرفته است. نویسندگان در این جستار پس از بیان حکم عقل نسبت به متجری، به دنبال تشخیص حکم تجری از دیدگاه ادله نقلی برآمده اند و پس از بررسی سندی و دلالی ادله نقلی مربوط به این بحث، دریافته اند که از لحاظ نقلی بی گمان تجری، عقوبت آور نخواهد بود. البته مطابق نظر مشهور در بحث عدالت، شخص متجری، چون دارای ملکه دوری از گناه نیست، عادل نیست.

تجری، روایات، متجری، استحقاق عقاب، عدالت