مصطفی ملک پایین - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند
محمد بهنام فر - دانشیار دانشگاه بیرجند
علی اکبر سام خانیانی - دانشیار دانشگاه بیرجند
سیدمهدی رحیمی - دانشیار دانشگاه بیرجند

در دهه های بیست و سی خورشیدی، گفتمان ادبی متعهد به چپ گرایی تا حدود زیادی در جامعه ادبی فارگیر شد و شعر احمد شاملو نیز از این گفتمان تاثیر پذیرفت. در این مقاله کوشش شده ابتدا از منظری برو ن متنی و جامعه گرایانه، برخی از شاخص ترین شعرهای متعهد شاملو در این دوران معرفی و کیفیت ایدیولوژیک و متعهدانه آن شهرها تشریح شود و آنگاه در جستاری درون متنی و زیان گرایانه، و متکی به ارای فرمالیستی کیفیت هنری و ادبی این اشعار تحلیل گردد. نتیجه این تحقیق که به شیوه توصیفی و تحلیلی محتوا انجام شده است نشان میدهد که از منظر برون متنی شعر شاملو در این دوره با تعهد به گفتمان چپ، به وصف رویدادهای سیاسی زمانه پرداخته است و همین تعهد دغدغه و انگیزه اصلی سرایس شعرهای شاملو شدهاست از این رو، شاعر گاهی به صراحت و گاهی نمادین، به بازنمایی ایدیولوژیک در اشعار خود دست می زند و گفتمان پچ گرای مسلط با خوانشهای سیاسی، شامل و شعرش را بر قله توجه مخاطبان قرار مید هد. همچنین از منظر درون متنی و زبانگرایانه اشعار متعهد شاملو با رویکرد غالب تاکید پیام بر مخاطب و موضوع به زبان ارجاعی و ترغیبی نزدیک می شوند وبیشتر بر جبهه روایی عینی و ریالیستی تکیه می کنند و طبیعتتا از ادبیات دور می شوند.

شعر متعهد، احمد شاملو، گفتمان چپ، تحلیل برون متنی، تحلیل درون متنی