فهیمه عنایتی بیدگلی
زهرا طیبی
فرزانه سعادت خواه
زهرا عربستانی نو

کشور ایران ریشه ای تاریخی داردودارای فرهنگ غنی می باشد که برگرفته از سنتها وباورها واسطوره های پیشین است.یکی ازاین اسطوره ها که بخش اعظم دوره های مختلف را به خود اختصاص داده اسطوره مهراست. گردونه مهر یا گردونه خورشید با شاخههای 90 درجه به سمت راست یا چپ است. که معمولا با جهت افقی یا گوشههایی با زاویه 45 درجه میباشد.گردونه مهرجزیی از میراث فرهنگی اقوام آریایی است که از هزاران سال پیش به کار میرفته است. در آیین مهر این نشان را گردونه مهر می نامند که آمیزش چهار عنصر اصلی آب ، باد ، خاک ، آتش را می رساند.گردونه مهر یا گردونه خورشید که به چلیپایشکسته نیز مشهور است ، نماد و نشانواره بسیار کهنسالی ست که آن را به قوم آریا و سرزمین ایران نسبت می دهند.اهمیت این پدیده زیبا در قرآن نیزکاملامشهود است به طوری که یکی ازسورره های قرآن )سووره شماره 91 (به نام )الشمس(بودهاست.ودر چندین سوره دیگربه این پدیده قسم یاد شده است.مقاله حاضر پس ازشرح کوتاهی از خورشیددراساطیر ایران به بررسی نقش خورشید سواستیکا یا گردونه مهربرسفالینه ها وسکه های ایران پرداخته وتداوم این نقش را تابه امروزدر بعضی از آثار نشان می دهد.

نقش و آیین پرستش خورشید، اسطوره، میترا، چلیپا، سفالینه های ایران قبل و بعد از اسلام