محمدحسین رستگارمقدم بقراطی - گروه معماری، پردیس علوم و تحقیقات یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران/گروه معماری، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
حیدر جهان بخش - دکترای معماری، استادیار دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
سمیه امیدواری - دکترای معماری، استادیار دانشگاه علم و هنر، یزد، ایران

استاد پیرنیا پیمون را یکی از ویژگی های مهم معماری ایرانی برمی شمارد و آنرا ذیل اصل نیارش معرفی می کند. او گرچه تعریف جامع و شفافی برای این ویژگی ارایه نمی دهد اما برای توضیح، پیمون را با مدول تقریبا مشابه خوانده و متذکر می شود که تفاوت این دو در نتیجه به کارگیری آنهاست. به گونه ای که استفاده از مدول نتیجه ای جز خلق بناهای یکسان و تکراری در بر ندارد در حالی که بهره گیری از پیمون علاوه بر حفظ استحکام تناسب و زیبایی به خلق بناهای متنوع می انجامد. در این میان مسیله ای که برای متخصصین و علاقه مندان معماری ایران ایجاد می گردد و تقریبا پاسخ روشنی نیز به آن داده نمی شود این است که چه تمایزاتی بین پیمون و مدول وجود دارد که به این نتایج متفاوت می انجامد. پاسخ به این مسیله از این رو اهمیت دارد که برای بررسی معماری ایران در گذشته، حال و حتی آینده شفافیت ویژگی های آن ضروری است. به همین سبب این پژوهش با بهره گیری از روش کیفی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای به بررسی این موضوع پرداخته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که دلایلی چون قابلیت گست افزود شدن، تابع محض نبودن معمار ایرانی به پیمون، استفاده از انواع نظام پیمون به صورت همزمان و همچنین متغیر بودن اندازه گز در طول تاریخ معماری ایران در خلق آثار متنوع و در عین حال متناسب و مقاوم موثر بوده اند. این نتایج می تواند به محققین در بررسی و تحلیل معماری گذشته ایران بسیار یاری رساند.

استاد پیرنیا، پیمون، مدول، گست افزود، تناسب و زیبایی، خلق تنوع