آزاده اربابی سبز واری - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر
آناهیتا بایبوردی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر
پیام طالبی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن

در دهه های اخیر با افزایش روزافزون جمعیت و رشد سریع تکنولوژی، تامین و مصرف منابع انرژی با چالش های جدی روبرو شده است. از دهه هفتاد میلادی با آغاز بحران انرژی در جهان عصر پایداری آغاز شد و در پی آن سه حیطه موثر ارزشهای اجتماعی، منابع محیطی و مهارتهای طراحی در بحث توسعه وارد شدند. مقوله مهارتهای طراحی و دانش فنی با توجه به سه موضوع عمده انرژی، محیط و اکولوژی مجددا تعریف گشته و در رویکرد توسعه پایدار در مقیاس شهر تا ساختمان مورد بررسی قرار گرفت. از این رو معماری، به عنوان یک ابر سامانه، که 50 ٪انرژی جهان در این حوزه بمصرف رسیده و یا تلف میشود وظیفه مهمی را بعهده گرفته است. آتریوم با سابقه تاریخی چند هزار ساله، به اشکال مختلف و با سقفی رو باز، در تمامی اقلیمها مشاهده شده و در سده گذشته با سقف شیشهای و ویژگیهای متفاوت، در ساختمانهای عمومی برای پذیرش و نشیمن، تامین روشنایی داخلی و ایجاد فضاهای سبز درونی مورد استقبال قرار گرفته است. در مجتمع های تجاری و اداری که توسط آتریوم ها و ویدها، فضاهای طبقات به هم متصل می شود لزوم استفاده بهینه از منابع انرژی، بهره وری مطلوب و کاهش مصرف الکتریکی، در طراحی ساختمان از اهمیت بالایی برخوردار است. بدیهی است که پایداری انرژی در مجتمع های تجاری عظیم و ساختمانهای اداری بزرگ که روزانه هزاران مخاطب از آنها بازدید می کنند و صدها پرسنل در آنها بین8 تا 12 ساعت مشغول به کار هستند می تواند نقش موثری در صرفه جویی و استفاده بهینه از منابع انرژی و همچنین بالا بردن راندمان کاری مجموعه داشته باشد.آتریوم ها به عنوان فضای واسط نقش موثری در بالابردن تعاملات انسان با محیط بیرون دارند. و با راه دادن نور طبیعی به فضای درون ساختمان می توانند محیط کاری مطلوب تر و فرح بخش تری را برای افراد و کارکنان مجموعه فراهم کنند. در نتیجه با توجه به اهداف معماری پایدار، نه تنها آتریوم میتواند چنان طراحی شود که اتلاف انرژی پایینی داشته باشد بلکه نقش جدیدی را هم در جهت کاهش مصرف انرژی بشکل سرمایش و گرمایش طبیعی، عملکرد غیر فعال خورشیدی ایفاء کرده و با توجه به ویژگی میانجی حرارتی بودن آن امکان افزایش سطوح بازشوهای داخلی را برای دریافت نور طبیعی بیشتر میسر سازد .این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی با بهره گیری از مطالعات میدانی به بررسی عوامل توزیع نور طبیعی در ساختمان و شرایط آسایش انسان و ذخیره و کنترل انرژی در ساختمانهای تجاری و اداری می پردازد.

آتریوم، ساختمان اداری، ساختمان تجاری، انرژی، معماری پایدار، توزیع نور، شرایط آسایش