لیلا ملکی - کارشناسی ارشد کشاورزی اکولوژیک، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
رضا صدرآبادی حقیقی - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
امیر بهزاد بذرگر - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران
رضا محمدی کیا

شاخص تاثیر زیست محیطی (EIQ) یک روش محاسبه مخاطرات زیست محیطی آفتکش ها است. با اندازه گیری شاخص می توان به پر مخاطره ترین آفت کش استفاده شده از لحاظ زیست محیطی در یک منطقه پی برد و با جایگزینی آن با آفت کش دیگر، سلامت زیستی جامعه ای خاص را تامین نمود و همچنین می توان با معرفی آفت کش های جایگزین و کم خطر یک محصول خاص، پایداری محصول در جامعه را سبب شد. برای ارزیابی مخطره زیست محیطی ناشی از کاربرد آفت کش ها در این تحقیق شاخص تاثیر زیست محیطی (EIQ) و اجزای آن (جز کارگر مزرعه، جز مصرف کننده و جز اکولوژیک) و شاخص تاثیر زیست محیطی مزرعه (EIQ-FUR) مورد استفاده قرار گرفت. مقدار این شاخص برای ماده موثره آفت کش های مصرفی در محصول گندم و جو در شهرستان مشهد تعیین شد و برای مقایسه آفت کش ها و روش های مدیریت آفت، شاخص EIQ-FUR محاسبه گردید . طبق نتایج به دست آمده، بیشترین خطر در جزء مصرفکننده و آبشویی و کارگر مزرعه، مربوط به قارچ کش کار بندازیم بود. دیازینون کمترین خطر را در جزء کارگر مزرعه دارا بود. کمترین خطر در جزء مصرف کننده و آبشویی مربوط به حشره کش دلتامترین بود. در جزء اکولوژی بیشترین تخریب زیست محیطی توسط حشره کش دیازینون ایجاد می شد. قارچ کش کاربندازیم پرمخاطره ترین سم مصرفی در بین سموم مورد استفاده در مزارع گندم و جو در شهرستان مشهد شناخته شد. کمترین مقدار میانگین وزنی شاخص EIQ-FUR در کاربرد علف کش ها و بیشترین مقدار این شاخص در کاربرد قارچکش ها دیده شد.

جز اکولوژیک، جز کارگر مزرعه، جز مصرف کننده و آبشویی، حشره کش، علف کش، قارچ کش