محمد حسین محمودی قرایی - قطب فسیل شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
علیرضا عاشوری - قطب فسیل شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
محمد خانه باد - قطب فسیل شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
عباس قادری - قطب فسیل شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

رسوبات آهن دار متعلق به دونین پسین و عمدتا به سن فامنین در ایران مرکزی دارای گسترش وسیعی است . طبقات آهن دار معمولا واجد اوویید و آنکوییدهای غنی از آهن هستند و بدین علت به عنوان لایه های آهندار اوولیتی شناخته می شوند. آهن عمدتا به صورت هماتیت در سنگ های گرینستون،پکستون و به ندرت در گلسنگ ها نهشته شده است. هماتیت به صورت پوشش خارجی ذرات مختلف اینتراکلست و بیوکلست و یا اووییدهای از قبل تشکیل شده و همچنین به صورت ذرات پراکنده در ماتریکس سنگ دیده می شود. اغلب دانه های آهن دار اوولیتی دارای پوششی با لامیناسیون های هم مرکز هستند که بین آنها میکرولامینه هایی از جنس رس و ذرات آلومینوسیلیکات دیده می شود. برخی لامینه ها به صورت موج دار (غیر مسطح ) و ناپیوسته (منقطع) بوده و دارای ضخامت 2 تا 5 میکرون هستند و در واقع ظاهری شبیه رشد میکروبی سازنده آنکوییدها دارند . لامینه های با شکل های لوله ای، چندین لایه از مراحل رشد میکروبی را در اطراف هسته نشان می دهند. ویژگی های میکرومورفولوژیک و مینرالوژی دانه های اوولیتی دلالت بر نقش اساسی عامل بیوژنیک در تمرکز ذرات آهن به دور هسته دارد. این عامل بیوژنیک می تواند از طریق فرآیندهای شیمیایی و یا فیزیکی سبب جذب شیمیایی آهن یا به تله انداختن ذرات آهن دار از آب دریا شود . علاوه بر وجود فعالیت های میکروبی عامل مهم دیگر برای تشکیل اووییدهای آهندار، وجود Fe به میزان کافی در محیط رسوب گذاری است که منشا آن می تواند مستقیما از طریق فعالیت های ولکانیک زیردریایی بوده و یا از طریق هوازدگی و فرسایش سنگ های آهندار موجود در خشکی و حمل آن به حوضه رسوبی باشد.

اوولیت، رسوبات آهن دار، سازند شیشتو، دونین پسین، فعالیت میکروبی