سیاوش زیدعلی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد رشته آبیاری و زهکشی گروه آبیاری و آبادانی، د
مجید خلقی - دانشیار گروه آبیاری و آبادانی دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران

مصرف بیرویه آب در بخش کشاورزی و تلفات بالای آب در این بخش باعث توجه بیش از پیش به بهرهوری آب گردیده است. اولین قدم در راه افزایش بهرهوری آب سنجش مقدار آن در وضعیت کنونی و شناخت پتانسیلهای موجود برای افزایش آن میباشد. در این راستا وضعیت بهرهوری آب در شبکه آبیاری و زهکشی از سال ۷۷ تا ۸۱ مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به معیار بهرهوری آب ( نسبت ستانده به نهاده آب) شاخصهای مختلفی برای ارزیابی بهرهوری آب مورد استفاده قرار گرفت. ستانده به سه صورت، میزان تولید، ارزش ناخالص تولید وارزش خالص تولید و نهاده آب هم به چهار صورت آب آبیاری، آب ورودی خالص، کل آب خرج شده و آب مورد نیاز تبخیر تعرق واقعی به کار برده شد. نتایج نشان داد شاخصهایی که بر اساس میزان تولید هستند بدلیل تغییرات الگوی کشت و شرایط اقلیمی متفاوت در سالهای انجام تحقیق با شاخصهایی که بر اساس ارزش خالص و ناخالص تولید متوسط ارزش ناخالص تولید بودند همبستگی بالایی ندارند ولی بین شاخصهایی که بر اساس ارزش خالص و ناخالص تولید میباشند همبستگی بالایی وجود دارد. متوسط ارزش ناخالص هر واحد آب آبیاری، آب ورودی خالص، کل آب خرج شده و آب مورد نیاز تبخیرتعرق در شبکه به ترتیب ۱۰۷۶ ،۴۸۸ ،۶۵۲ و ۱۰۹۵ (ریال بر متر مکعب)برآورد گردید. در سالهای اخیر بهرهوری آب ارتقا یافته و مقدار شاخصها در سال ۱۳۸۰ به بیشترین مقدار خود رسیدهاند. نتایج حاکی از وجود پتانسیل بالا - زراعی ۸۱ جهت ارتقای بهرهوری آب در شبکه آبیاری مغان میباشد

بهرهوری آب، شاخصهای بهرهوری، شبکه آبیاری و زهکشی مغان