سیما شریفان - فوق لیسانس پژوهشگری علوم اجتماعی، وزارت نیرو
احمد محسنی - دکترای ترویج کشاورزی، دانشگاه رازی کرمانشاه
حمید رشیدی فرد - فوقلیسانس پژوهشگری علوم اجتماعی، سازمان مدیریت منابع آب ایران

تبصره ٧٦ مصوب قانون برنامه دوم توسعه، با هدف تشویق مشارکت بهرهبرداران در طرحهای توسعه منابع آب از سیاستهای اقتصادی- اجتماعی دولت جهت استفاده بهینه از منابع آب کشور است. در این تحقیق عوامل و موانع اجرای این طرحها، از سه بعد قانونی ، مدیریتی و مشارکتی بررسی شدهاند. فرضیه عام تحقیق عبارتست از: میزان مشارکت مردم در طرحهای تبصره ٧٦ ، تابعی است از ویژگیهای محیطی منطقه اجرای طرح، خصوصیات بهرهبرداران، مدیریت شرکتهای آب منطقهای، قانون تبصره ٧٦ (آئیننامه)، پنداشت بهرهبرداران از طرح، ویژگیهای طرح و تعامل نگرش بهرهبرداران و کارگزاران. این تحقیق از نوع پیمایشی و ابزار جمعآوری اطلاعات آن پرسشنامه میباشد. دادههای تحقیق با نرمافزار SPSS تجزیه و تحلیل و علاوه بر آمار توصیفی از تحلیل رگرسیون چندمتغیره نیز استفاده گردیدهاست. نتایج نشان میدهد که مفهوم مشارکت، نزد قانون، کارشناسان و بهرهبرداران متفاوت است. مهمترین تسهیلکنندههای مشارکت از نظر کارشناسان، حیاتی بودن آب برای مردم و حل مسائل و مشکلات مربوط به وثیقه، واز نظرکشاورزان پیشرفت روستا و افزایش درآمد میباشد. مهمترین موانع از نظر کارشناسان، وجود بدهیهای قبلی مردم به بانک، بالابودن سود وام و پرهیز بهرهبرداران از تعهد به بانک، و از نظر بهرهبرداران، عدم اطمینان به امکان پرداخت اقساط وام در آینده، کوتاهبودن دوره بازپرداخت وام و عدمتطابق سهمالشرکه با توان مالی است. در ارتباط با فرضیههای تحقیق نیز، بین میزان لحاظکردن آراء و شرایط مردم در اجرای طرحها، آموزش و اطلاعرسانی، میزان توجه به برنامهریزی و جلب مشارکت مردم رابطه معنیداری موجود است. همچنین بین سابقه فعالیت کشاورزی، خصوصیات روانشناختی، وضعیت اقتصادی و پنداشت بهرهبرداران از طرحها (از جنبههای مزیت نسبی، آزمونپذیری، سازگاری و پیچیدگی) با میزان مشارکت آنها رابطه معنیداری وجود دارد

مشارکت، آب، بهرهبرداران، مدیریت منابع آب، تبصره ٧