رسول ربانی - استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان
بدری برندگی - دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه اصفهان
مرضیه مهربانی - کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه اصفهان

پدیده شایعه ، فرایندی است که از طریق آن، اخباری انتشار می یابد، بی آن که از کانال های رایج، عبور کرده باشد. شایعه می تواند از یک اطلاع نادرست منشا گیرد و یا آن که منبع آن، اطلاعی درست ولی اغراق آمیز و اشتباه باشد. شایعه به عنوان یک هنجاری اجتماعی شناخته می شود که روان شناسان اجتماعی، مطالعات گسترده ای پیرامون بررسی شایعه و ابعاد آن انجام داده اند و درصدد شناخت راه هایی برای از بین بردن آن هستند. مساله مورد بررسی در این مقاله، اشعه خبر و گسترش شایعه و مطالعه آن در بین دانشجویان دانشگاه اصفهان است که با توجه به پنج بعد اخبار اقتصادی، اجتماعی، سیاسی ، ورشی و فرهنگی سنجیده شده است و عوامل موثر بر آن مورد ارزیابی قرار گرفته است با توجه به جامعه آماری که کلیه دانشجویان دانشگاه اصفهان بودند N=15405 نمونه مورد نظر از طریق نمونه گیری سهمیه ای انتخاب گردید. N=242 محدوده زمانی گردآوری داده ها، نیمسال اول سال تحصیلی 91-90 می باشد داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری و با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل گردیدند. همچنین مدل نظری تحقیق با استفاده از نرم افزار Lisrel ترسیم گردید. با توجه به نتایج، 9/5 درصد از پاسخگویان نقش زیادی در اشاعه خبر و گسترش شایعه داشتند. 30/2 درصد از پاسخگویان نقشی کم و 60/3 درصد از پاسخگویان نقش متوسطی در اشاعه خبر و گسترش شایعه داشتند. آماره کندال برابر با 0/626 حاکی از آن است که بین اهمیت خبر و اشاعه و گسترش آن رابطه مثبت وجود دارد، به عبارت دیگر، با بیشتر شدن اهمیت خبر، میزان اشاعه آن اهم افزایش می یابد اما بین ابهام خبر و اشاعه ی آن در جامعه آماری مورد مطالعه با آماره کندال 0/051 رابطه ای معنادار وجود نداشت. همچنین از میان متغیرهای تاثیرگذار فرعی تحقیق، رابطه اشاعه خبر و گسترش شایعه با نوع آنها، مقطع تحصیلی و درآمد خانوار تایید شد. در سنجش میزان اشاعه خبر و گسترش شایعه، داده های گردآوری شده نشان دادند که آماره T برابر با -6/023 و لذا تمایل افراد به اشاعه خبر و گسترش شایعه با میانگین -2/2379 متمایل به پایین است.

ابهام خبر، اشاعه خبر، افکار عمومی، اوقات فراغت، اهمیت خبر، شایعه