حسین میرزایی - استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد ایران
محمد عباس زاده - دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه تبریز

امروزه هویت ملی و هویت قومی و نوع ارتباط و تعامل آن دو از مهمترین مسایل مورد توجه در کشورهای باتنوع قومی - فرهنگی است. در بررسی موضوع عوامل گوناگونی مورد توجه اند گروهی معتقدند فرایند جهانی شدن باعث برجسته شدن وفاداری های قومی، هویت های فرو ملی و در نتیجه تضعیف هویت و انسجام ملی گردیده است در مقابل برخی بر این باورند که افارد دارای هویت های ترکیبی هستند بدون آنکه تعارضی بین عناصر هویتی آنان باشد. این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین هویت ملی و هویت قومی دانشجویان آذری، بلوچ و عرب دانشگاه های دولتی کشور در سال 1387 و ارتباط احساس محرومیت نسبی ، جامعه پذیری قومی ، تسلط به زبان مادری با هویت های دو گانه ملی وقومی انجام شده و نمونه پژوهش 639 نفر بوده است نتایج نشان داد بین دو متغیر هویت ملی و هویت قومی رابطه مثبت ، هم افزا و متوسطی وجود دارد، بین متغیر احساس محرومیت و هویت ملی رابطه منفی نسبتا بالا و با متغیر هویت قومی رابطه مثبت و در حد ضعیفی بود است در خصوص دو متغیر نشان داد متغیر احساس محرومیت مهم ترین و تعیین کننده ترین عامل تاثیرگذار مستقیم و منفی بر هویت ملی است و متغیر جامعه پذیری قومی تعیین کننده ترین عامل تاثیرگذار مستقیم و مثبت بر هویت قومی است.

هویت ملی، هویت قومی، احساس محرومیت نسبی، جامعه پذیری قومی، زبان مادری