محمدتقی آل ابراهیم - مربی گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی
محمدحسن راشد محصل - استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
فریبا میقانی - استادیار بخش تحقیقات علفهای هرز مرکز تحقیقات آفات و بیماری های تهران
محمدعلی باغستانی - دانشیار بخش تحقیقات علفهای هرز مرکز تحقیقات آفات و بیماری های تهران

شناسایی دقیق زیست شناسی علف های هرز و رفتار جوانه زنی بذر آن باعث اجرای برنامه صحیح و بهینه ای جهت کنترل می شود. به منظور بررسی عوامل موثر بر جوانه زنی بذر علف هرز تلخه، آزمایش هایی در سال 84-1383 در بخش تحقیقات علف های هرز موسسه تحقیقات آفات و بیماری های گیاهی انجام شد. آزمایش اول برای حذف خواب بذر و به صورت فاکتوریل با 3 تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی انجام گرفت. فاکتور اول نوع تیمار آبی (آب مقطر و محلول نیترات پتاسیم 3 درصد) و فاکتور دوم تیمار بذر با سولفوریک ا سید غلیظ (به مدت 5، 10، 15، 20، 25 و 30 دقیقه) بود. آزمایش دوم برای تعیین بهترین دمای جوانه زنی بذر به صورت طرح کاملا تصادفی با 26 تیمار دمایی (دماهای ثابت 5، 10، 15، 20، 25، 30و 35 درجه سانتیگراد در شرایط نور مطلق و تاریکی مطلق، دماهای متناوب 10/2، 15/7، 20/12، 25/17، 30/22 و 35/27 و دماهای متناوب 10/0، 15/5، 20/10، 25/15، 30/20 و 35/25 ) و 8 تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که برای شکستن خواب بذر، تیمار 20 دقیقه ای با سولفوریک اسید غلیظ لازم است. از سوی دیگر، بین اثر آب مقطر و محلول نیترات پتاسیم 3 درصد بر درصد جوانه زنی بذر، تفاوت معنی داری وجود نداشت. بهترین دمای جوانه زنی، دمای متناوب 30/20 (16/8 تاریکی/ روشنایی) درجه سانتی گراد بود که باعث 42 درصد جوانه زنی بذر تلخه شد. بدین ترتیب جوانه زنی تحت تاثیر دما قرار گرفت ولی نور نقش مهمی در جوانه زنی بذر تلخه نداشت. به عبارت دیگر بذور تلخه فتوبلاستیک نبودند. نوسانات دمایی در افزایش جوانه زنی تلخه موثر بود و می توان گفت این ویژگی از عوامل مهم تهاجم این علف هرز می باشد و اطلاع دقیق از آن می تواند در کنترل و جلوگیری از گسترش این علف هرز موثر باشد.

تلخه، جوانه زنی بذر، خواب بذر، دمای ثابت، دمای متناوب و نور