کمال حاج محمدنیا قالی باف - دانشجوی دکتری و استادان گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
محمد حسن راشد محصل - استاد گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
مهدی نصیری محلاتی - استاد گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
اسکندر زند - دانشیار موسسه تحقیقات گیاه پزشکی ایران

به منظور بررسی کارایی علف کش های گلیفوسیت و نیکوسولفورون در کنترل علف های هرز سوروف و گاوپنبه در محیط های کنترل شده و پیدا کردن شاخص ED50، آزمایش های دز- پاسخ جداگانه برای هر علف هرز در سال 88-1387 به صورت فاکتوریل 7×2 و در قالب طرح کاملا تصادفی با 6 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. علف کش های گلیفوسیت و نیکوسولفورون به صورت پس رویشی در مرحله 3 تا 4 برگی علف های هرز سوروف و گاوپنبه در دزهای صفر (شاهد)، 0/125، 0/25، 0/5، 1، 2 و 3 لیتر ماده تجاری در هکتار (به ترتیب معادل 0، 51، 102، 205، 410، 820 و 1230 گرم ماده موثره در هکتار علف کش گلیفوسیت، و 0، 5، 10، 20، 40، 80 و 120 گرم ماده موثره در هکتار علف کش نیکوسولفورون) مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ارزیابی چشمی (بر اساس نمره دهی 0-9)، درصد بقاء، ارتفاع بوته، سطح برگ و وزن خشک اندام هوایی علف های هرز به طور معنی داری (0/01≤P) تحت تاثیر دز علف کش ها قرار گرفت. منحنی های واکنش به دز وزن خشک اندام هوایی علف هرز سوروف (نسبت به شاهد) تحت تیمار هر دو علف کش شبیه بود، ولی وزن خشک اندام هوایی گاوپنبه پاسخ متفاوتی به دز علف کش ها نشان داد، به طوری که برای50 درصد کاهش زیست توده گاوپنبه (ED50) حدود 1/6 برابر نیکوسولفورون بیشتری در مقایسه با گلیفوسیت مورد نیاز بود. همچنین با بررسی منحنی های درصد کنترل علف های هرز با افزایش دز علف کش ها، ملاحظه شد که تاثیر کنترل علف های هرز توسط گلیفوسیت بیشتر از نیکوسولفورون بود که با نتایج حاصل از منحنی های پاسخ وزن خشک بخش هوایی علف های هرز (نسبت به شاهد) تحت اثر دز علف کش ها مطابقت دارد. همچنین بر اساس مقدار ED50 به دست آمده برای هر علف کش در شرایط گلخانه ای که متفاوت از گزارش های مزرعه ای است، می توان نتیجه گرفت که تاثیر علف کش ها در شرایط مزرعه و کنترل شده مشابه نبوده و نمی توان دزهای توصیه شده مزرعه ای را برای آزمون های گلخانه ای به شکل یکسان به کار برد. علاوه بر این، با توجه به همبستگی مناسب بین میانگین داده های درصد وزن خشک اندام هوایی و درصد کنترل علف های هرز (**0/98=R2)، به نظر می رسد که بتوان از مقادیر درصد کنترل (بر اساس خسارت چشمی) در ارزیابی میزان تاثیر علف کش روی علف هرز به جای وزن خشک بهره گرفت.

ارزیابی چشمی، پتانسیل نسبی، زیست توده، واکنش به دز، ED50