زهره مرادی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
بهروز جعفرپور - استاد دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
محمد علی سبک خیز - دانشجوی دکتری بیماری شناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

طی سال های 1388-1389، تعداد 323 نمونه با علایمی از قبیل موزاییک، بدشکلی، تاولی برگ ، رگبرگ نواری و زردی از مزارع مختلف کدوییان و گلخانه های خیار استان های خراسان رضوی و شمالی جمع آوری شد. با استفاده از آزمون DAS-ELISA آلودگی 95 نمونه به ویروس موزاییک هندوانه ( (WMV تایید شد. واکنش RT-PCR با استفاده از یک جفت آغازگر اختصاصی از ناحیه ژن پروتیین پوششی منجر به تکثیر قطعه ای در حدود 822 جفت باز در نمونه های الایزا مثبت شد. محصول PCR مربوط به دو جدایه از کدو (شیروان) و خربزه (طرقبه-شاندیز) تعیین توالی شدند. ترادف های بدست آمده پس از هم ردیف سازی چندگانه با برنامه ClustalW2 با برخی از توالی های موجود در بانک ژن مقایسه گردیدند. جهت تعیین جایگاه تکاملی و رسم دندروگرام تبارزایی این جدایه ها از روش Neighbor-joining نرم افزار Mega 4.0استفاده گردید. آنالیز فیلوژنتیکی جدایه های تعیین ترادف شده نشان داد که این دو جدایه با سایر جدایه های ویروس موزاییک هندوانه بین 92 و 99 درصد در سطح نوکلیوتیدی و بین 96 و100 درصد در سطح اسید آمینه ای مشابهت دارند. تشابه توالی نوکلیوتیدی و اسیدهای آمینه این دو جدایه با یکدیگر به ترتیب 99/1 و 99/6 درصد تعیین گردید. علایم دو جدایه روی برخی از گیاهان محک از جمله Cucumis sativus، C. melo var. reticulatus، Cucurbita pepo وCitrullus lanatus کمی متفاوت بود. طبق نتایج این بررسی جدایه های تعیین ترادف شده دارای شباهت بالایی با سایر جدایه های گزارش شده WMV در نقاط مختلف ایران می باشند.

ویروس موزاییک هندوانه، DAS-ELISA، RT-PCR، توالی یابی، آنالیز فیلوژنتیک