علی شهریاری - دانشجوی سابق دکترا گروه علوم خاک دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
فرهاد خرمالی - استاد گروه علوم خاک دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
مارتین کهل - استاد انستیتوی جغرافیا دانشگاه کلن
علیرضا کریمی - دانشیار گروه علوم خاک، دانشگاه فردوسی مشهد

رسوبات لسی شمال ایران، منعکس کننده چندین چرخه تغییر اقلیم و تکامل سیمای سرزمین برای دوره میانی تا انتهایی کواترنری هستند، از این رو جهت بازسازی شرایط محیطی (اقلیم و پوشش گیاهی) گذشته این مطالعه در دو توالی لس-پارینه خاک (آق بند و نوده) در استان گلستان، در شمال ایران انجام شد. برای این منظور از آزمایشات کانی شناسی رسی و نشانگرهای زیستی ان-آلکان برای نخستین بار استفاده شد. نتایج کانی شناسی رسی در دو توالی لس- پارینه خاک نشان داد که کانی های ایلیت، کلریت، اسمکتیت و کایولینیت کانی های غالب در این رسوبات هستند. تغییرات کانی شناسی با مورفولوژی و تکامل خاک در افق های مختلف هم خوانی داشت، به طوری که کانی های اسمکتیت در افق ها ی تکامل یافته پارینه خاک ها به مقدار زیادتری تشکیل شده اند. مطالعات نشانگرهای زیستی ان-آلکان به خوبی تغییرات پوشش گیاهی در هر دو توالی را نشان د اد. این تغییرات در توالی لس-پارینه خاک نوده شدیدتر بود به صورتی که در پارینه خاک های خاکرخ افق Bk و خاکرخ 2 افق ABk پوشش گیاهی از نوع چمنزار و بوته زار (با غالبیت کانی ایلیت) به پوشش جنگلی در پارینه خاک های خاکرخ 2 افق AB و غالبیت اسمکتیت و خاکرخ 3 افق Btky و غالبیت اسمکتیت وحضور ورمیکولیت) تغییر می کند. نتایج نشان داد که همسویی تغییرات کانی شناسی رسی و نتایج نشانگرهای زیستی ان-آلکان منعکس کننده شرایط اقلیمی و محیطی در زمان تشکیل این خاک ها بوده و در بازسازی دقیق تر شرایط محیطی گذشته بسیار موثر هستند.

اقلیم قدیمی، ان-آلکان، توالی لس-پارینه خاک