سارا کلبعلی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
شجاع قربانی دشتکی - استاد گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
مهدی نادری - دانشیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
سلمان میرزایی - دانشجوی دکتری گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد

پوشش سنگریزه سطحی به طور مستقیم فرایندهای فرسایش خاک را به ویژه در مناطق کمآب و خشک که امکان استقرار پوشش گیاهی کم است، تحت تاثیر قرار می دهد. هدف از این پژوهش، بررسی اثر پوشش های مختلف سنگریزه سطحی بر ویژگی های هیدرولیکی جریان های سطحی و ویژگی های هندسی تشکیل شیار بود. به این منظور، 36 کرت با طول و عرض به ترتیب 20 و 0/5 متر در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد با شیب 3 درصد احداث شد. سپس برای شروع آزمایش، پوشش سنگ ریزهای به صورت تصادفی در سطح کرت ها پخش شد . در هر آزمایش پس از تنظیم جریان سطحی، رواناب سطحی از ابتدای کرت به سطح خاک وارد و آزمایش به مدت 60 دقیقه پس از شروع رواناب ادامه یافت . تیمارها شامل چهار تراکم پوشش سنگ ریزه صفر، 10، 20، 30 درصد و سه شدت جریان سطحی 2/5، 5 و 7/5 لیتر در دقیقه در سه تکرار بودند، که تحت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ویژگی های هیدرولیکی جریان شامل عمق جریان، ضریب زبری مانینگ و تنش برشی جریان با افزایش پوشش سنگ ریزهای سطحی در جریان های سطحی متفاوت به صورت خطی و به طور معنی داری افزایش و سرعت جریان سطحی به صورت نمایی و به طور معنی دار کاهش یافت. مقایسه آماری اثر پوشش های مختلف سنگ ریزه بر ویژگی های هندسی شیار تشکیل شده در پوشش های مختلف سنگ ریزه سطحی نشان داد که تیمارهای فوق به طور معنی داری موجب کاهش زمان، تعداد و عمق شیارهای تشکیل شده شد.

پوشش سطحی، فرسایش و حفاظت خاک، ویژگی های هندسی شیار