حسن فضلی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
محمدرضا دهشیری - دکتری علوم سیاسی روابط بین الملل و استاد و عضو هییت علمی دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه

در این پژوهش، تلاش کرده ایم تا ریشه های تحولات در کشورهای عربی را تجزیه و تحلیل نموده و از منظری متفاوت انقلاب ها و تحولات سیاسی امنیتی در این کشورها را بررسی نماییم. نگاه غالب در این خصوص، انقلاب های عربی را به بهار عربی و بیداری اسلامی تشبیه می کند که منبعث شده از پیشینه و سیر تاریخی می باشند. اما نویسنده پژوهش حاضر بر این نظر است که این مقوله نمی توانند تمام زوایای تحولات صورت گرفته را بازگو کنند، فلذا برای بررسی و چرایی بروز این تحولات، ضمن بکارگیری نظریه پست مدرنیسم و بسط و تعمیممسایل آن، مهمترین عاملی که می تواند حرکت دومینووار سقوط دیکتاتورها و خیزشها در کشورهای مشابه از لحاظ سیستم حکومتی وهویتی را رقم بزند، عامل شبکه ای شدن ارتباطات می باشد. شبکه ای شدن ارتباطات فرآیندی است که بر اساس آن، در عصر انقلاب ارتباطات، انسانها از طریق دنیای مجازی، فضای رسانه ای و ماهواره ای، اطلاعات مورد نیاز خود را دریافت کرده و همچنین به انتقال اطلاعات مبادرت می ورزند. در این نوع ارتباط که یک فعالیت فراگیرنده به شمار میرود، موجب به اجرا در آمدن نقش های گوناگون در بین انسانها در جوامع مختلف می گردد. در نهایت عوامل ارتباطی در عصر حاضر که به صورت شبکه های ارتباطی متنوعی درآمده اند، موجب تسهیل تعاملات بین انسانها گردیده اند. که شامل شبکه های تلویزیونی ماهواره ای ، اینترنتی )وبلاگها ، شبکه های اجتماعی، چت روم ها، – ایمیلها و ...(، وسایل ارتباطی مخابراتی و همچنین روزنامه ها ومجلات می باشند. چرا که با وجود فضای بسته ی سیاسی در کشورهای عربمنطقه بعد از سه الی چهار دهه دیکتاتوری، دیگر نمی توان جوانان را از استفاده از تکنولوژی های ارتباطی جدید در قرن 21 ، منع کرد. فرضیه آن است که قیام و سقوط در کشورهای عرب منطقه با تاسی گرفتن از یکدیگر و با استفاده از فضای جدید ارتباطاتی شکل گرفته است و می توان این عامل را راهی برای رسیدن به موج چهارم دموکراسی خواهی در خاورمیانه دانست

شبکه ای شدن ارتباطات، کشورهای عربی، خاورمیانه، اقتدارگرایی، انقلاب، دموکراسی