عباس کشاورزیان - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران
امیر خواجه زاده - عضو هییت علمی گروه حقوق خصوصی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران

رعایت حق تقدم به ظاهر امری اخلاقی به نظر می آید، اما در حقوق اسلامی تحت عنوان قاعده سبق، مطرح شده و چیزی فراتر است. نه امری اخلاقی محض است و نه یک حکم تکلیفی صرف، رعایت حق تقدم در حقوق اسلامی هم تکلیف است و هم دارای آثار وضعی، که در صورت تجاوز به آن ذی حق می تواند علیه متجاوز مبادرت به اقدامات قانونی نماید، و در صورت وجود ضرر و زیان مطالبه خسارت نماید. در این مقاله به نحو اختصار به این مباحث پرداخته شده است. حق تقدم در فقه به عنوان قاعده سبق معروف است و یکی از قواعد مسلم فقهی به شمار می رود و مفاد اجمالی آن این است که هر کس نسبت به استفاده از مباحات اصلیه یا مکان های مشترک نظیر راه ها، مساجد و موقوفات عامه و امثال آن سبقت گیرد، مادام که اعراض نکرده یا مدت مدیدی آن را رها نساخته است حق اولویت دارد و کسی نمی تواند مزاحم او گردد. خلاصه آن که، قاعده سبق منبعی برای نظم حقوقی نسبت به بهره برداری از مشترکات است.

حق، تقدم، ضوابط ، احکام اسلامی، اجرا، احکام مدنی