حسن شریفی - دانشجوی دکترای شهرسازی
سیدهادی قدوسی فر - استادیار گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی

حاشیه نشینی پدیده ای است که در پی اقتصاد ناسالم و بیمار در کنار سایر عوامل بر مشکلات شهری افزودهاست. این معضل چهره و سیمای کالبدی شهر را زشت و ناموزون نشان می دهد، دوگانگی را در جامعه شهریتشدید می کند، شیب طبقاتی را دامن زده، بسیاری مشکلات دیگر را موجب می شود بروز مسیله حاشیه نشینیبه حدی است که گاهی برخی افراد در مناسبت های خاص یا به بهانه های مختلف با استفاده از عدم آگاهی یاآگاهی کم حاشیه نشینان و با اطلاع از کمبودها و کاستی ها در این مناطق به سوء استفاده سیاسی و اقتصادیمی پردازند. در این مقاله سعی بر آن است تا مشکلت محله قلعه چنان کلنشهر اهواز مورد بررسی قرار گیرد.اهمیت این مبحث از لحاظ رشد سرسام آور جمعیت شهر اهواز به عنوان مرکز منطقه ای جنوب غرب کشور وهفتمین مادرشهر ایران و دومین شهر حاشیه نشین از نظر جمعیتی، دارای عواقب و تبعاتی چون محلات حاشیهنشین، کثیف، زورآبادها است. از جمله اهداف این پژوهش ارایه تعریفی علمی و عملی از مفهوم اسکان غیر رسمیو بافت های حاشیه نشین و نیز ارایه راهکارهای مناسب، قابل اجرا و مناسب برای رفع پدیده حاشیه نشینی درشهر اهواز و محله قلعه چنعان به عنوان نمونه موردی می باشد. این تحقیق دارای ماهیت کاربردی بوده و با روشتوصیفی- تحلیلی صورت پذیرفته است. کل خانوارهای محله قلعه چنعان 2418 خانوار به عنوان جامعه آماریاستفاده می گردد. حجم نمونه به روش کوکران و تعداد آن 266 خانوار است. اطلاعات و داده های مورد نیاز ازطریق روش کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده است. در آزمون فرضیه اول مشخص شد ساماندهی و بهسازیمحلات حاشیه ای اهواز راهکارهای مناسبی جهت برخورد با معضل حاشیه نشینی در محله قلعه چنعان است.آزمون فرضیه دوم نیز اثبات نمود که توانمندسازی به وسیله ایجاد اشتغال، گسترش بهداشت، آموزش، ایجادمسکن مناسب و مشارکت مردم بهترین راه ساماندهی و بهسازی محلات حاشیه ای اهواز به ویژه محله قلعهچنعان است و در فرضیه سوم مشخص شد وضعیت محله قلعه چنعان از نظر اجتماعی اقتصادی در مقایسه با استانداردهای موجود بسیار پایین تر است.

حاشیه نشین، ساماندهی، قلعه چنان