سید محمد حسینی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان
محمدرضا طحان - کارشناس ارشد اداره کل هواشناسی خراسان جنوبی
رضا برهانی - کارشناس ارشد اداره کل هواشناسی خراسان جنوبی

اهمیت و نقش حیاتی آب در زندگی ما و ضرورت مدیریت بهینه بر نظام بهره‌برداری و حفظ و حراست از منابع آن بر کسی پوشیده نیست، حال آنکه کمبود مقدار بارش و نوسانات شدید آن در مقیاس‌های زمانی روزانه، فصلی و سالانه از ویژگی‌های ذاتی اقلیم ایران، خصوصاً استان اصفهان به شمار می‌رود و شهر اصفهان به عنوان مرکز این استانِ پهناور، در اغلب ایام سال با خشکسالی‌های شدید و کمبود منابع آبی مواجه بوده است. لذا مدیریت کارامد و متناسب با نیازهای منطقه، می‌تواند نقش عمده‌ای در چگونگی بهره‌برداری از توان‌های محیطی، اقتصادی و کشاورزی این شهرستان را برای برنامه‌ریزان امر ایفا نماید. در این پژوهش سعی شده است به مطالعه‌ی یکی از مهمترین منابع تأمین‌کننده آب منطقه، یعنی بارشِ روزانه پرداخته و ضمن خوشه کردن آن، راهکارهای مناسب جهت بهره‌برداری بهینه از هرکدام ازخوشه‌ها ارائه گردد. به این صورت که ابتدا آمار بارشِ روزانه‌ی ایستگاه اصفهان طی یک دوره‌ی 42ساله (1385-1343) تهیه و سپس به کمک نرم‌افزارهای (Excel),(Surfer) و (Matlab) مورد پردازش قرار گرفت. سپس پایگاهی از داده‌های متغیر مورد نظر (بارش روزانه) در نرم‌افزار «مت لب» ایجاد، و سپس روی این مقادیر یک تحلیل خوشه‌ای به روش ادغام «وارد» انجام گرفت و درنهایت برای ایستگاه مورد نظر دارنمای بارش ترسیم گردید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد بارش روزانه ایستگاه اصفهان در چهار تیپ اصلی و متمایز قرار می‌گیرد و بر اساس پارامترهای سه گانه‌ی بارشی شامل: میانگین‌ِ دوام، میانگینِ بارش و شدت بارش به ترتیب دارای ویژگی‌های زیر است: تیپ 1: بارش‌های متوسط دوام - خفیف. با شدت متوسط. تیپ 2: بارش‌های متوسط دوام - سنگین - شدید. تیپ 3: بارش‌های کم دوام - خفیف - کم‌ شدت و تیپ 4. بارش‌های پُردوام - بسیار سنگین - بسیار شدید. ملاحظه می‌شود که تیپ 4، نیازمند مدیریتِ بحران و تیپ 2، نیازمند مدیریت بهره‌برداری بهینه شده است.

تیپ‌بندی بارش، منابع آب، مدیریت بحران، تحلیل خوشه‌ای، دارنمای بارش، اصفهان