محمدرضا عبدالرحیمی - مدیرکل برنامه ریزی و سرمایه گذاری شورای عالی مناطق آزاد

طی بالغ بر نیم قرن اخیر، کشورهای زیادی متناسب با ظرفیتها و قابلیتهای ژیوپولیتیکی خود و با بهره گیری از راهبرد موثر ایجادمناطق آزاد تجاری - صنعتی، به منظور جلوگیری از شوک های ناشی از مراحل انتقالی اقتصاد و هماهنگی با تحولات اقتصاد جهانی، زمینه های رشد و توسعه و تعامل جهانی اقتصاد ملی خود رقم زده و با اتخاذ دیگر راهبردهای هم افزا، خود را به کشورهایی پیشرو در فرآیند رشد و شکوفایی اقتصادی تبدیل کرده اند. این مدل تا جایی گسترش یافته است که درحال حاضر بالغ بر 3500 منطقه آزاد در دنیا تاسیس و بیش از 70 میلیون شغل در آنها ایجاد شده است. در این میان بسیاری از مناطق آزاد ایجاد شده با رعایت الزامات و ضرورتهای پیش نیاز در کلیه مراحل مطالعه، طراحی و ایجاد اعم از نرم افزاری و سخت افزاری توانسته اند به توفیقات فراوانی در کمک به توسعه اقتصادهای ملی و هم پیوندی آنها با اقتصادهای منطقه ای و جهانی دست یابند. در این میان هستند بسیاری دیگر از مناطق که به دلیل عدم توجه به الزامات یا فراهم نکردن بسترهای لازم برای کارکرد موثر مناطق صرفا هزینه های فراوانی به اقتصاد های ملی خود تحمیل کرده و توفیقی در تحقق اهداف اصلی خود پیدا نکرده اند. در این مقاله نگارنده با بررسی نمونه های موفق مناطق آزاد نقاط مختلف دنیا، به دنبال تبیین بایدها و الزامات توفیق این مناطق و ارایه راهنمایی برای متولیان این امر می باشد.

مناطق آزاد، اهداف راهبردی، اولویت گذاری صنایع، طرح کسب و کار