علی تدین - دانشیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد، شهرکرد ایران
شهرام ترابیان - کارشناس ارشد، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد، شهرکرد ایران
محمودرضا تدین - دانشیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد، شهرکرد ایران

به منظور بررسی تغییرات برخی صفات کمی و کیفی ارقام کتان خوراکی (بزرک) در تراکمهای مختلف کاشت آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد، در سال 1388، انجام شد. این آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. 4 رقم بذر کتان خوراکی با منشا استرالیا، کانادا، فرانسه و ایرانی بهعنوان فاکتور اول و 3 تراکم 300، 500 و 1000 بوته در مترمربع بهعنوان فاکتور دوم در این آزمایش بررسی شد. براساس نتایج این آزمایش، به جز صفات تعداد دانه در کپسول، وزن هزاردانه، تعداد روز تا رسیدگی و درصد پروتیین بقیه صفات شامل ارتفاع بوته، عملکرد دانه و درصد روغن بهطور معنیداری نسبت به تراکم بوته عکس العمل نشان دادند. بلندترین ارتفاع و بیشترین میزان عملکرد دانه در تراکم 1000 بوته در مترمربع و بالاترین میزان روغن در تراکم 500 بوته در مترمربع حاصل شد. تمامی صفات اندازهگیریشده در ارقام مختلف بزرک تفاوت معنیدار داشتند. بلندترین ارتفاع در بزرک کانادا، بیشترین وزن هزاردانه در بزرک استرالیا و حداکثر تعداد بذر در کپسول، عملکرد دانه و تعداد روز تا رسیدگی در بزرک ایرانی و بیشترین میزان پروتیین در بزرک فرانسه و بالاترین درصد روغن در بزرک کانادا مشاهده شد. به جز صفت تعداد دانه در کپسول، وزن هزاردانه و تعداد روز تا رسیدگی سایر صفات شامل ارتفاع بوته، عملکرد دانه، درصد پروتیین و درصد روغن در اثر متقابل بین تراکم و رقم معنیدار شدند. بزرک کانادایی و ایرانی در تراکم 1000 بلندترین ارتفاع، بزرک ایرانی در تراکم بوته 1000 در مترمربع بیشترین میران عملکرد دانه و بزرک فرانسه در تراکم 1000 بالاترین درصد پروتیین و بزرک کانادا در تراکم 300 بوته در مترمربع بیشترین درصد روغن را تولید کردند. نتیجه گیری کلی حاکی از آن است که تراکم 1000 بوته در مترمربع بهترین تراکم و بزرک ایرانی به دلیل مناسببودن میزان روغن و عملکرد بالای دانه آن در بین ارقام، مناسبترین رقم محسوب میشود.

پروتیین، تراکم کاشت، درصد روغن، عملکرد، کتان