معصومه پوراسماعیل - استادیار، بخش تحقیقات ژنتیک و بانک ژن گیاهی ملی ایران، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج، ایران
جلال رستگار - استادیار، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، نیشابور، ایران
مهدی زنگی آبادی - کارشناس، تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، مشهد، ایران

در تحقیق حاضر، تحمل شوری برخی ژنوتیپهای نخود تیپ کابلی در مرحله رشد رویشی با کاربرد تیمارهای 1/7، 4/5 و 6/5 دسیزیمنس بر متر نمک کلریدسدیم بررسی شد. تیمارهای شوری با افزایش نمک کلریدسدیم به محلول هوگلند 1/2 تهیه شد که به عنوان تیمار شاهد درنظر گرفته شده بود. این آزمایش در قالب طرح کرتهای خردشده به اجرا درآمد. فاکتور اصلی در این آزمایش تیمار شوری و فاکتور فرعی ژنوتیپهای انتخابی بود. تیماردهی به مدت چهل روز دنبال شد. از صفاتی نظیر طول ساقه، سطح برگ، محتوای کلروفیل نسبی و نسبت تولید زیست توده یادداشت برداری بهعمل آمد. نمونههای مختلف عکس العمل متفاوتی به غلظتهای مختلف شوری نشان دادند. رتبه بندی ژنوتیپها براساس میزان تولید زیست توده رویشی تحت تیمارهای شوری در مقایسه با تیمار شاهد و محاسبه شاخصهای تحمل تنش نشان داد که نمونههای 5620، 6364،5941، 6142، 5280، 6356 و 5843 و رقم هاشم بیشترین مقدار شاخصهای تحمل تنش را دارایند. نمونه 6142 بهترین نمونه از نظر تحمل شوری در مرحله رشد رویشی در تیمار 6/5 دسیزیمنس نمک کلریدسدیم بود. کاشت نمونهها در مزرعه تحقیقاتی در ایستگاه فیضآباد نیشابور با هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک 9/8 دسیزیمنس بر متر که عموما تحت تاثیر یونهای سدیم و کلر بود، آسیب شدیدی را به تمامی نمونهها وارد ساخت، بهطوری که پس از شصت روز از زمان کاشت، تمامی نمونهها از بین رفت. علت این آسیب شدید به دلیل شوری بالای خاک منطقه آزمایش از حد آستانه تحمل این نمونهها بود.

تنش شوری، تنوع ژنتیکی، شوری خاک، کلرید سدیم، نخود کابلی