غفور خویینی - دانشیار گروه حقوق دانشگاه خوارزمی
شهرزاد اونق - دانشجوی دکتری فقه و حقوق خصوصی دانشگاه خوارزمی
مهشید جعفری هرندی - دانشجوی دکتری فقه و حقوق خصوصی دانشگاه خوارزمی

اواخر دهه 1980 با اعمال قوانین سختگیرانه زیستمحیطی درکشورهای صنعتی هزینه های امحاء زباله های خطرناک افزایش یافت و انتقال این پسماندها به کشورهای درحال توسعه و اروپای شرقی آغاز گردید. با افزایش پسماندهای خطرناک درکشورهای مزبور و فجایع ناشی از آن،صادرات این قبیل زبالهها در جامعه بین الملل بهعنوان تجارتی خطرناک شناخته شد. درسال 1989 کنوانسیون بازل برای کنترل حمل ونقل برون مرزی پسماندهای خطرناک ودفع اصولی آنها توسط برنامه محیط زیست سازمان ملل تهیه و به تصویب کشورهای مختلف رسید. ایران نیزدر سال 1371 به این کنوانسیون پیوست و در ماده 14 قانون مدیریت پسماند ( 1383 ) نقل و انتقال برونمرزی پسماندهای ویژه را به مقررات آن ارجاع دادهاست.کنوانسیون در ارتباط با خسارات ناشی از حملونقل زبالههای خطرناک و جبران آن در قالب پروتکل الحاقی قایل به استاندارددوگانه مسیولیت مطلق و مسیولیت مبتنی بر تقصیر است و با اعمال محدودیت مالی در مسیولیتمطلق، جهت تضمین حداقل جبران خسارت از طریق بیمه اجباری، جبران مالی تکمیلی و محدودیت زمانی، رژیم کنوانسیون بازل را ارتقا بخشیده است. پروتکل برخلاف سایرکنوانسیونهای بین المللی راجع به زباله های خطرناک، مسیولیت مطلق را متوجه حامل ندانسته، بلکه افراد دیگر را با توزیع زمانی مسیولیت، مشمول مسیولیت مطلق میداند.

زباله های خطرناک، مسیولیت مطلق، مسیولیت مبتنی بر تقصیر،حمل ونقل غیرقانونی