محمد بهرامی

ابوعلی فضل بن حسن طبرسی از دانشمندان بزرگ قرن پنجم و ششم هجری و از برجسته ترین مفسران شیعه است.مرحوم طبرسی با بسیاری از دانشهای عصر خویش آشنایی داشت و در برخی از علوم، مانند صرف و نحو، معانی و بیان، لغت، شعر، حساب، جبر، تفسیر و علوم قرآنی صاحب نظر بود. مفسر بزرگ شیعه آثار بسیاری به جهان علم و اندیشه عرضه داشت، اما سوگمندانه تنها تعدادی از آن آثار بر جای مانده است. مجمع البیان و جوامع الجامع از جمله آثار برجای مانده از مرحوم طبرسی است. این دو اثر که در راستای آشنا ساختن مسلمانان با معارف بلند قرآن و دانشهای قرآنی سامان گرفته از مهم ترین و بهترین آثار قرآن پژوهی است. ویژگیهای فراوان این دو اثر، زمینه ساز رویکرد بسیاری از مفسران و قرآن پژوهان به آنها گشته، به گونه ای که مفسران، تفسیر مجمع و جوامع را بسیار ارج می نهند و در جای جای آثار خویش از آنها سود می جویند.مجمع البیان و جوامع الجامع از دریچه های مختلفی در خور امعان نظر است، اما آنچه در این نوشتار می آید نگاهی است تطبیقی به تفسیر طبرسی و هرمنوتیک با نحله های متفاوت آن. در این رویکرد همانندی های تفسیر طبرسی و هرمنوتیک تبیین می شود و تفاوتهای آن دو بر جسته می گردد.