محمد قمی
عبدالمطلب حاجتی

ارزیابی زیست محیطی فعالیتهای مرتبط به معدنکاری در راستای کنترل آلودگیهای احتمالی ناشی از آنها انجام میگیرد. این فعالیتها قادرند منابع آب سطحی و زیرزمینی و بخشهای مختلف خاک را آلوده نمایند. ورود پساب کارخانههای فرآوری، زهابهای اسیدی ناشی از باطلههای معدنی و انتشار مواد جامد باعث نفوذ مکانیکی و شیمیائی در افقهای مختلف خاک و آلودگی آن میگردد. کارخانه فرآوری سرب و روی لکان با فعالیت چند دههای خود دارای سد باطله رو به گسترش می باشد. نزدیکی سد باطله به مناطق روستایی و کشاورزی منجر به برداشت نمونه های آب سطحی آبراهه ها و چاههای عمیق اطراف سد گردیده است. مشاهده تاثیر آلایندگی سد باطله با مقادیر بالاتر از حد مجاز اطراف سد برای عناصری همچون جیوه، سیانید، سولفات، سرب و آهن در نمونه آبها دلیلی بر تمرکز مطالعات دقیق تر افقهای مختلف خاک اطراف سد باطله گردید. جهت تعیین تمرکز و تشخیص گسترش آلودگی در افقهای خاک، نیاز به حفر ترانشه هایی در مکانهای مناسب میباشد. در این مقاله به چگونگی انتخاب هر یک از ردیفهای نمونه گیری در راستای گسترش آلودگی و میزان تمرکز نقاط از بالادست به سمت پایین دست سد باطله توجه اکید شده است. فلذا، در ابتدا با درنظر داشتن شبکه نمونه برداری برابر ونهایتاً با تلفیق آن با نحوه توسعه منابع آلاینده و تصحیح آنها در محل، پنج ردیف نمونه برداری به تعداد 32 ترانشه در نظر گرفته شد. با وجود شرایط و محدودیتهای محل نمونه برداری و بررسی بهینهسازی شبکه نمونه برداری، 18 ترانشه در پنج مقطع انتخاب گردید. برای هر ترانشه نیز با توجه به شرایط افقهای زمین شناسی خاک از سه تا پنج افق مورد نظر طراحی، اجرا و نمونه برداری گردید.

چگالی شبکه، نمونه برداری، خاک، آلودگی، لکان