حبیبه مومنی - مربی گروه مهندسی بهداشت محیط دانشکده بهداشت سرایان، مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، ایران.
افسانه افضلی - دانشجوی کارشناسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت سرایان، عضو کمیته تحقیقات دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، ایران
سیده فاطمه طباطبایی فرد - دانشجوی کارشناسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت سرایان، عضو کمیته تحقیقات دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، ایران
عالیه عارفی نژاد - دانشجوی کارشناسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت سرایان، عضو کمیته تحقیقات دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، ایران

سابقه و هدف: مدیریت پسماند یکی از مسایل مهمی و چالش های مدیریتی در ایران می باشد. به طوری که هر ساله بخش قابل توجهی از بودجه شهرداری ها را به خود اختصاص می دهد. در این بین پسماندهای ویژه که بخش بزرگی از آن را پسماندهای پزشکی به خود اختصاص می دهند از اهمیت خاصی برخوردار می باشند به گونه ای که مدیریت دفع این بخش از پسماندها نیاز به درست بودن آمار و اطلاعات دقیقی از کلیه قسمت ها و اجزاء تشکیل دهنده این بخش از پسمانده می باشد .این مطالعه با هدف بررسی کیفی زباله های دندان پزشکی و نیزارزیابی نحوه مدیریت پسماند های دندان پزشکی مورد استفاده قرار گرفت. مواد و روش ها: جامعه مورد بررسی مطالعه توصیفی-مقطعی حاضر، 48 مطب دندان پزشکی در سطح شهر بیرجند بوده است. داده ها با استفاده از چک لیست حاوی 25 سوال در خصوص تولید، تفکیک، بازیافت و استفاده مجدد و جمع آوری و دفع پسماندهای جمع آوری گردید. چک لیست با مراجعه حضوری به مطب های دندانپزشکی، در اختیار دندان پزشکان قرار گرفت. اطلاعات حاصل از چک لیست با استفاده از روش آماری توصیفی، توسط نرم افزارSPSS و Excel مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: بر اساس نتایج، تنها در 20 درصد از مطب ها برنامه بازیافت پسماند اجرا می شود و در 3/54 درصد از مطب ها برنامه ای جهت کاهش تولید زباله صورت نمی گرفت. در این مطالعه 42/71 درصد از آمالگام کنده شده از دندان بیمار و 71/5 درصد از آمالگام اضافی باقیمانده در مطب مستقیما وارد فاضلابرو می شود. در 72/65 درصد از مطب های دندان پزشکی شهر بیرجند از کیت جیوه استفاده نمی شود و تنها در 86/22 درصد از مطب ها بازیافت کپسول خالی آمالگام انجام می شود. در این مطالعه 60 درصد از مطب ها بدون بازیافت، داروی ثبوت را به سیستم فاضلابرو تخلیه می کردند. در 14/97 درصد از مطب ها از اتوکلاو و 85/22 درصد از مطب ها از روش ترکیبی جهت استریل کردن وسایل و تجهیزات دندانپزشکی استفاده می کردند. نتیجه گیری: به منظور مدیریت بهینه زباله های تولیدی، پیشنهاد می گردد که علاوه بر آموزش دندانپزشکان جهت انجام فعالیت های کاهش، جداسازی و بازیافت در داخل مطب، جمع آوری و دفع هر کدام از اجرای زباله به صورت جداگانه و مطابق با دستورالعمل های مربوط انجام گیرد

پسماندهای دندانپزشکی، بازیافت، آمالگام، مطب دندانپزشکی، بیرجند