پریا شاه کرمی - گروه علوم گیاهی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه تربیت مدرس
محسن شریفی - گروه علوم گیاهی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه تربیت مدرس
ناصر صفایی - گروه بیماری شناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
احسان صادق نژاد - گروه علوم گیاهی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه تربیت مدرس

گیاه گلمیمونی سازویی Scrophularia striata Boiss یکی از گونه های بومی ایران و از تیره گل میمونیان است که دارای پتانسیل بالایی جهت تولید فنیل اتانویید گلیکوزیدها می باشد. اکتیوزید و اکیناکوزید ترکیباتی از این گروه می باشند که به دلیل خواص ضدسرطانی و آنتی متاستازی اهمیت دارویی زیادی دارند. هدف از این پژوهش، بررسی اثر تحریکی محیط کشت قارچ شبه مایکوریز Priformospora indica بر بیوسنتز فنیل اتانویید گلیکوزیدها در کشت سوسپانسیون سلولی گل میمونی سازویی می باشد. در این مطالعه، محیط کشت قارچ پنج روزه وهفت روزه، به طور جداگانه، با نسبت یک درصد حجمی v/v به محیط کشت سلول های پنج روزه و ده روزه گیاه گل میمونی سازویی اضافه شد. سپس فعالیت آنزیم های کلیدی فنیل آلانین آمونیا لیاز و تیروزین آمونیا لیاز درگیر در مسیر بیوسنتز فنیل پروپانوییدها سنجیده شد و اثر تحریکی این محرک زیستی بر میزان تولید اکتیوزید و اکیناکوزید با استفاده از دستگاه HPLC مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار اکتیوزید در سوسپانسیون سلولی ده روزه تیمار شده با محیط کشت های پنج روزه P. indica به میزان 42/99 میکروگرم بر گرم وزن تر 1/7 برابر نمونه های شاهد بود. افزایش در مقدار اکتیوزید همچنین در مقایسه با محیط کشت هفت روزه قارچی نیز مشاهده شد در حالیکه میزان اکیناکوزید به طور معنی داری 1/7 برابر نمونه های شاهد کاهش یافته بود. در مجموع محیط کشت 5 روزه قارچ P. indica موجب افزایش معنی داری در میزان تولید اکتیوزید شد.

قارچ شبه مایکوریز، کشت تعلیقی، متابولیت های دارویی، محرک زیستی