میترا زمانی - کارشناسی ارشد، سلولی تکوینی، گروه علوم گیاهی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
پریسا جنوبی - استادیار، دکترای زیست شناسی تکوینی گیاهی، گروه علوم گیاهی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
احمد مجد - استاد، دکتری سیتولوژی و موفوژنز گیاهی، گروه علوم گیاهی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

زرین گیاه یا بادرنجبویه دنایی (Dracocephalum kotschyi Boiss) یکی از گونه های دارویی و معطر خانواده نعناعیان است که در ارتفاعات شمال و شمال شرق ایران یافت می شود. این گیاه به دلیل شرایط خاص رویشگاه و برداشت بی رویه انسانی زرین گیاه در خطر انقراض قرار دارد و لذا تکثیر این گیاه جزو اولویت های حفظ رژم پلاسم های بومی زرین گیاه درایران می باشد. در راستای بررسی روش های شکستن خواب و تحریک جوانه زنی بذر زرین گیاه، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی و با سه تکرار در سال 1392 انجام شد. تیمارها عبارت بودند از : خراش مکانیکی ( توسط کاغذ سنباده) و خیساندن در ا مقطر، کاربرد هورمون جیبرلین ( غلظت 20 میلی گرم در لیتر ) همراه با خراش مکانیکی و تیمار هورمون جیبرلین ( غلظت 20 میلی گرم در لیتر ) بدون خراش بذرها و تیمار شاهد. نتایج این آزمایش نشان داد که تیمار خراش مکانیکی بذر و خیساندن بذرهای خراشیده شده در هورمون جیبرلین سبب دستیابی به بیشترین میزان جوانه زنی یعنی 86/6 درصد و بیشترین سرعت جوانه زنی 0/61 گردید و علاوه بر این همزمانی جوانه زنی بذور رانیز در پی داشت در حالیکه میزان جوانه زنی در شرایط غوطه وری در آب کمتر از خراش مکانیکی بذر مشاهده شد و تاییدی بر اثر بازدارندگی پوشش سخت بذر بود. مقایسه سرعت جوانه زنی غوطه ور در آب تحت اثر دما و نور نشان داد که سرما اثر مثبتی بر شکست خواب بذر زرین گیاه نداشته و بذرهای این گونه به نور برای جوانه زنی نیاز دارند.

خواب بذر، جوانه زنی، زرین گیاه، خراش دهی، جیبرلین