ناستیا معماری - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی گروه مهندسی آب دانشگاه گیلان
مریم نوابیان - دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه گیلان
نادر پیرمرادیان - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه گیلان
مسعود اصفهانی - استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه گیلان

سامانه های زهکشی زیرزمینی، علاوه بر ایجاد شرایط مناسب برای کشت برنج، امکان کشت دوم را در اراضی شالیزاری فراهم می آورد. در کنار توجه به اثربخشی زهکشی در توسعه کشاورزی میبایست اثر منفی ناشی از تخلیه زه آب به محیط زیست را کاهش داد. این پژوهش به منظور بررسی اثرزهکشی زیرزمینی بر انتقال نیترات و فسفات در خاک و زهآب در کشت گیاه پاچباقلا در اراضی شالیزاری در مقیاس مدل فیزیکی انجام شد. پس از آمادهسازی مدل فیزیکی و کشت گیاه پاچ باقلا، در زمان وقوع بارندگی از زه آب و عصاره خاک نمونهبرداری و پارامترهای ارتوفسفات و نیترات در آزمایشگاه اندازهگیری شد. همچنین سطح ایستابی توسط پیزومترها قرایت شد. نتایج نشان داد زهکش توانست به طور متوسط سطح ایستابی را در عمق 50 سانتیمتری از سطح خاک کنترل نماید که با توجه به عمق توسعه ریشه گیاه پاچ باقلا میتوان عملکرد فنی زهکش را مطلوب دانست . حداکثر مقدار نیترات زهآب به میزان 9/46 میلیگرم بر لیتر مشاهده شد که از مقدار حد مجاز تخلیه زه آب به منابع آب سطحی فراتر بود. حداکثر مقدار ارتوفسفات بر حسب فسفر زهآب و عصاره خاک به ترتیب 18/0 و 12/0 میلیگرم بر لیتر مشاهده شد. اگرچه زهکشی زیرزمینی توانست در ایجاد شرایط کشت دوم موثر باشد اما عامل انتقال نیترات به محیط زیست در کشت دوم اراضی شالیزاری نیز میتواند باشد.

زهکش زیرزمینی، کشت دوم، سطح ایستابی، پاچباقلا