سمیرا ساسانی فر - دانشجوی دکتری رشته جنگلداری دانشگاه ارومیه
اسماعیل شیدای کرکج - استادیار دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر، دانشگاه تبریز
مهدی یونسی حمزه خانلو - استادیار دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر، دانشگاه تبریز

مراتع جزء اکوسیستمهای طبیعی و دینامیک کره زمین هستند. شواهد علمی نشان میدهد آتشی از ابتدای حیات به عنوان تهدید کننده بشر و محیط زیست آن محسوب می شده و اثرات آتش بر بخش های عملکرد و ساختار اکوسیستم، بسته به شدت، زمان، منطقه و نوع مدیریت آن متغیر بوده است. هدف این مقاله بررسی اثرات آتش بر بخشهای زنده و غیر زنده اکوسیستم مرتعی و کاربردهای ترویجی بر این اکوسیستم می باشد. مرور مطالعات انجام شده در این خصوص حاکی از آن است که آتش به عنوان روشی آسان برای تغییر و اصلاح رویشگاه، کاهش آفات و امراضی، ایجاد فضا برای مناطق مسکونی، زراعت، حفاظت و بالا بردن ارزشی های تنوع زیستی، افزایش حاصلخیزی، اصلاح مرتع و مبارزه با گیاهان غیر خوشخوراک چوبی استفاده می شود. علاوه بر این کاربردها، با آگاهی از جنبههای مختلف آن می توان در استفاده از جنبههای مثبت آتش به عنوان یک راه اصلاحی مرتع بهره جست طوری که استفاده از آتش سبب افزایش تولید اکوسیستم و امنیت همه جانبه زندگی انسان شود. در مقابل، آتش میتواند معایبی از جمله کاهش تولید کوتاه مدت مرتع، آلودگی آب و آلودگی هوا داشته باشد، لذا با افزایش اطلاعات می توان، رفتار اکوسیستمهای مرتعی در میزان مقابله با آتشی را پیش بینی کرد و این منجر خواهد شد تا فرآیندهای اعمال مدیریت طوری اتخاذ شود که سبب آسیب پذیری آن در مقابل آتش نشود. در این خصوص فصل و زمان آتش سوزی، نوع تیپ گیاهی و وضعیت اقلیمی منطقه از مهمترین نکته هایی است که در استفاده از آتش باید به آن توجه کرد. نتیجه کلی این بررسی نشان می دهد بخشیهای مختلف شامل موجوادت زنده و غیرزنده درگیر با آتش و پاسخهای آنها در قالب یک مدل مفهومی آتش سوزی در اکوسیستم و ارتباط درونی آنها قابل تصور و تجسم است که برآیند این اثرات بازخوردهایی در یک اکوسیستم دارد که در نهایت محیط زیست و زندگی بشر را تحت الشعاع قرار میدهند

آتشی، مرتع، عملکرد و ساختار اکوسیستم، موجودات زنده، بخش غیرزنده