مسعود مینایی - دکتری علوم اطلاعات جغرافیایی (GIScience) گروه جغرافیای دانشگاه فردوسی مشهد
آزاده منیری مقدم - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد
مجید خادم قاسمی - دانشجوی کارشناسی جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد

کاریز یا قنات را می توان به عنوان یک شاهرگ اقتصادی در قرون متوالی دانست که رشد شهرها و گستردگی سازه های شهری در قرون جدید، بخش های اعظمی از این شاهرگ های اقتصادی آسیب دیدیه و به مرور خشک و متروکه گشته است. مشهد در اقلیم خشک و نیمه خشک قرارگرفته است که در گذشته بخش اعظم آب مورد نیاز این شهر و اراضی کشاورزی حومه آن از طریق سیستم کاریز تامین می شد. بحران های مختلفی از طبیعی و انسانی قابل رخداد در سطح شهر مشهد می باشند و این شهر را تهدید می نمایند. از کاریزهای متروکه به عنوان یکی از مهمترین بحران ها در شهر مشهد می توان نام برد. در گذشته قنات های مشهد به عنوان فرصت برای این شهر تلقی می شدند، در حالیکه در نیم قرن اخیر قنات این سازه پایدار تاب فن آوری و پیشرفت و رشد و توسعه شتاب زده شهرنشینی و حفر چاه های عمیق را نیاورد و دستخوش مصایب و خسارات غیرقابل جبرانی گردید. شهرهای توسعه یافته و رو به رشد از جمله مشهد نه تنها نتوانستند از این منبع سال و همسو با محیط زیست استفاده کنند، بلکه خواست یا ناخواسته شرایط تخریب آن را نیز فراهم کردند. هدف تحقیق حاضر بررسی آسیب پذیری کاربری های آموزشی شهر مشهد از منظر مدیریت بحران کاریزهای متروکه با درنظر گرفتن خطرات قنات ها و بررسی آن در ارتباط با کاربری های آموزشی قرار گرفته بر روی قنات ها می باشد. با توجه به بررسی های انجام شده دیده می شود که همانطور که تراکم های قنات ها در شمال غرب و مرکز شهر مشهد زیاد است تراکم کاربری های آموزشی شهر نیز در همین نقاط زیاد است و نزدیک به 65 درصد کاربری های آموزشی شهر مشهد بر روی مسیر قنات ها و نزدیک به مسیر قنوات می باشند که نیاز به مدیریت بحران و برنامه ریزی مناسب و صحیح جهت جلوگیری از خطر و آسیب پذیری کاربری های آموزشی است.

آسیب پذیری، مدیریت بحران، قنات های متروکه، سیستم اطلاعات جغرافیایی، مشهد