عبدالله حیدری - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری
محسن احدنژاد روشتی - عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان

تعیین توزیع بهینه کاربریها و مراکز خدماتی مسئله ای است که اغلب اوقات برنامه ریزان با آن سرو کار دارند، چرا که به دلیل رشد پرشتاب جمعیت و کالبد شهرها، مشکلاتی مانند کمبود و عدم توزیع فضایی مناسب کاربریها بوجود آمده است . دراین میان فضاهای آموزشی در زمره کارکردها یی است که از اهمیت روزافزونی برخوردار بوده وباتوجه به جوانی جمعیت کشورمان، لزوم تاسیس مدارس جدید و مکانیابی بهینه و مناسب آنها مستمرا" بیشتر می شود. منطقه دو شهر زنجان با جمعیتی در حدود 170000 نفر و مساحتی در حدود 3000 هکتار از نظر تعداد، توزیع و پراکندگی واحده ای خدماتی از جمله فضاهای آموزشی با مشکلات و کمبود هایی روبرو است، بنابر این در این تحقیق ابتدا با بهره گیری از مدل نزدیکترین همسایه و روش تحلیل شبکه در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) توزیع فضایی، مکان استقرار و شعاع عملکرد مدارس ابتدایی منطقه شهر زنجان مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و در روش تحلیل شبکه مناطقی که خارج از شعاع پوشش مدارس موجود هستند مشخص گردیدند سپس با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و منطق فازی 3 لایه ها ومعیارها و همچنین زیرمعیارهای موثر در مکان یابی مدارس ابتدایی، وزن دهی و با یکدیگر ترکیب شده و مناطق مناسب و نامناسب برای احداث مدارس ابتدایی مخصوصا در مناطق خارج از شعاع پوشش مدارس ابتدایی موجود بدست آمدند.نتایج بررسی ها نشان داد که مدارس ابتدایی موجود منطقه دو شهر زنجان برای پوشش دادن کل فضای منطقه کافی نبوده و برخی از محلات آن با داشتن تراکم دانش آموزی لازم از داشتن مدرسه ابتدایی محروم بوده و از پوشش مدارس موجود نیز خارج هستند و نیازمند مکان یابی و احداث مدارس جدیدی با در نظر گرفتن استانداردها و معیارهای موثر در مکان یابی فضاهای آموزشی می باشند تا کل فضای منطقه تحت پوشش مدارس موجود وجدید قرار گیرد.

مدل نزدیکترین همسایه، تحلیل شبکه، مدل AHP، منطق فازی، GIS، مکان یابی، فضاهای آموزشی